Argun
Prof. Dr. Canan Karatay İle Demir Eksikliği Hayatı Zindan Eder!
Demir vücuda ne sağlıyor? Ülkemizde yaygın bir şekilde demir eksikliği anemisi bulunmaktadır.
Büyüme çağındaki çocuklar, adet görmeye başlayan genç kızlarımız, birçok gebe ve emziren anneler, hatta sağlıklı beslenenler bile demir ve diğer vitamin desteklerini ihmal ettiklerinde, anemi oluşabilmekte ve kronik bir düzeye ulaşabilmektedir.
Her ay muntazam adet gören genç kızlarımız, 1 mİ kanda, 5 mg kan demiri kaybetmektedirler. Bu düzeyde kan demiri kaybeden genç kızlarımız, kilo alma korkusuyla yeterli ve etkili beslenemedikleri için, kronik anemiye bağlı belli belirsiz bazı şikâyetleri başlamaktadır.
Ek olarak, ülkemizde sağlıksız bir alışkanlık olan yemekten hemen sonra çay içme âdeti de gıdalarda bulunan az miktardaki demirin emilimini önlemektedir.
Özellikle Anadolu’da çok çocuk doğurmuş olan kadınlarımızda demir eksikliği yaygındır.
Emziren anneler de sütleri ile demir kaybederler, bunu da unutmamamız gerekir.
Ayrıca büyüme ve ergenlik çağında hızlı boy atan ve gelişen kız ve erkek çocuklarda da demir eksikliği meydana gelmektedir.
Peki, vücutta demir azalınca ne oluyor?
“O hanım belirli günlerde sinirli oluyor, ona bulaşmayın!” en çok işitilen cümlelerden biridir.
Bu hanımların rahatlamaları için psikolog psikolog dolaştıklarını görüyoruz! Birçok genç kız ve hanım, Antidepresan ilacı kullanıyor fakat şikâyetleri geçmiyor.
Durgunlaştıklarını ve halsizliklerinin arttığını da hekim olarak gözlüyoruz.Aslında başta sinir ve Stres olmak üzere birçok sıkıntının sebebi, demir eksikliği! Tabii bu demir eksikliği dolaylı olarak kilo alımına sebep oluyor ve hormonların olumsuz etkilenmesi sebebiyle de kilo verme sürecini olumsuz etkiliyor. Yani vücutta demir eksikliği varsa kilo verilemiyor!
Demir eksikliği halinde vücutta şu şikâyetler baş gösteriyor ve giderek artıyor:
1. Halsizlik
2. Çarpıntı
3. Uyku hali
4. Saç dökülmesi
5. Genel huzursuzluk
6. Sinirlilik
Yukarıda saydığımız şikâyetleri bulunan kişilerin, kan demiri, B-12 vitamini, folat, D vitamini ve insülin hormonu değerlerine baktırmalarını tavsiye ediyorum.
Ancak kan tetkiklerinin ve destek tedavilerinin mutlaka bir hekim tarafından yapılması gerekmektedir.
Peki, kanda demir değeri ne olmalı?
Kan demiri değerinin 50 mg/dL’nin üzerinde olması gerekir.
Günlük demir gereksinimi ne kadar, hangi besinler doğal demir kaynağı?
Günlük demir gereksinimi ağır spor yapanlarda, düzenli egzersiz yapanlarda, bebeklik, gebelik, emzirme, adet (regl), ergenlik ve ağır hastalık dönemlerinde kişinin yaşma ve yaşam biçimine göre değişir.
Karaciğer, yürek, dalak gibi sakatatlar, kırmızı et, baklagiller, kuru üzüm ve yumurta sarısı demir açısından zengin gıdalardır.
Ceviz, fındık, fıstık, badem gibi kuruyemişlerin ve kuru fasulye, mercimek gibi baklagillerin 100 gramında (ince belli çay bardağı kadar) 3,70 mg demir bulunur.
Bu nedenle bize ilkokulda “Fındık fıstık çıtır çıtır, hem kan yapar hem ısıtır” diye öğretmişlerdi.
Demir eksikliği saptanmış olan kişilerin bir hekim gözetimi altında tedavi olmaları gerekir.Hocam, bir de “Spor yaptığım halde yine kilo vermekte zorlanıyorum” diyenler var…
Ne yaparlarsa yapsınlar kilo vermekte zorlanan kişilerin uyguladıkları fizik aktivite de etkisiz ve yetersiz olabilir. Örneğin, 20-30 dakika yürüyüş süresini 50-60 dakikaya çıkarmaları gerekebilir.
Kilo vermek isteyenlerin mutlaka karaciğer ve pankreas yağlanması bulunmaktadır. Yani insülin direnci gelişmiş demektir.
Bu konuda yapılmış yeni ve önemli bir çalışma American Journal of Physiologyde yayımlandı. Göbek yağlarını (bilimsel olarak ‘viscéral adiposité diyoruz), yani iç organların yağlarını en iyi yakma yolunun en fazla adaleye sahip olan bacaklarımızın yürüyüş, yüzme,vb ile çalıştırılması olduğu bildirilmiştir.
