Susam Alerjisi Nedir?
Susam alerjisi, susam ve susam içeren besinler tüketilmesi halinde ortaya çıkan olumsuz bağışıklık tepkisidir. Susam alerjisi olan kişi susam ya da susam içeren herhangi bir besin maddesi tükettiğinde susamın içeriğindeki proteinler kişinin bağışıklık sisteminde bulunan antikorlara bağlanır. Normalde zararsız olan bu proteinler antikorlar tarafından zararlı olarak algılanarak bağışıklık savunması tetiklenir ve hafif veya şiddetli bazı alerjik reaksiyon semptomları ortaya çıkar.
Susama olan hassasiyet kişiden kişiye değişiklik gösterdiğinden, susam alerjisi belirtileri kaşıntı ve kabarma gibi hafif, nefes darlığı ve bayılma gibi şiddetli olabilmektedir. Susam alerjisi aynı zamanda polen alerjisi gibi çapraz reaktif özelliğe sahip olabildiğinden bu alerjiye sahip kişiler benzer tohum ve kuruyemişlere karşı da hassasiyete sahip olabilmektedir.
Fındık ve çavdar tanesi alerjileri susam alerjisini takip eden alerjilerdendir. Yani susam alerjisi olan kişilerin fındığa ya da çavdara da alerjisi olması olasıdır. Susam ayrıca birçok paketli gıdada eser miktarda da olsa bulunduğundan, bu gıda alerjisine sahip kişiler alerjilerini takip ederken oldukça dikkatli davranmalılardır. Satın alacakları paketli gıdaların içeriğini dikkatlice inceleyerek o ürünün tüketimlerine uygun olup olmadığını kontrol etmeleri gerekmektedir.
Susam Alerjisi Belirtileri Nelerdir?
Yetişkinlerde susam alerjisi belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Bu nedenle susam alerjisi nasıl anlaşılır sorusunun belirli bir cevabı yoktur. Belirtiler, alerjiye sahip kişinin hassasiyet derecesi ile ilişkili olduğundan net bir belirti tanımı yoktur. Alerjik reaksiyon belirtileri deride kaşıntı ve kabarma gibi ufak çaplı olabildiği gibi anafilaktik şok ve bayılma gibi hayati risk oluşturabilecek kadar ciddi semptomlar olarak da gözlemlenebilir. Susama maruz kalınması durumunda sıklıkla görülen bazı susam alerjisi belirtileri şunlardır:
- Kusma
- İshal
- Mide bulantısı
- Kurdeşen
- Karın ağrısı
- Öksürük
- Boğazda ya da ağızda kaşıntı
- Yüzde kızarıklık veya şişme
- Dudakta, dilde ve boğazda şişme
Hafif şiddette gözlemlenen bu belirtilerin yanı sıra susama karşı yüksek hassasiyete sahip kişiler alerjik reaksiyon olarak anafilaksi geçirebilir. Anafilaksi hayati riski bulunan, derhal acil tıbbi müdahale gerektiren oldukça şiddetli bir semptomdur. Özellikle alerji geçmişi olan kişilerin susam alerjisine bağlı olarak anafilaksi geçirme riskine karşı yanlarında epinefrin enjektörü bulundurmaları tavsiye edilir. Çünkü anafilaksi zamanında müdahale edilmediğinde ölümle sonuçlanabilecek ciddi bir reaksiyondur. Anafilaksi belirtilerinden bazıları aşağıdaki gibidir:
- Nefes almada zorluk
- Bayılma
- Hızlı kalp atışı
- Kalp durması
- Baş dönmesi
- Kan basıncında düşüş
- Bilinç kaybı
Bu belirtilerden biri ya da birkaçının gözlemlendiği durumda en hızlı şekilde sağlık ekiplerine haber verilmeli ya da en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Susam Alerjisi Neden Olur?
Susam alerjisi bazı kişilerin susam ve susam ürünlerine karşı hassasiyet göstermesiyle ortaya çıkar. Susamın içeriğindeki bazı zararsız proteinler bu kişilerin bağışıklık sistemi tarafından zararlı madde olarak algılanır ve vücut bu maddeye tepki göstermeye başlar. Susam alerjisi susam veya susam içeren herhangi bir besinin tüketimini takip eden 24 saat içinde ortaya çıkabilen bazı belirtilerle ortaya çıkar. Bu alerjiye sahip kişiler, hassasiyet derecelerine göre hafif veya şiddetli alerjik tepkiler gösterebilir.
Susam Alerjisi Nasıl Geçer?
Susam alerjisi erken yaşta ortaya çıkma eğilimindedir ve yapılan araştırmalara göre susam alerjisine sahip çocukların yaklaşık %80’inde bu alerji devam etmektedir. Bu demek oluyor ki bebeklerde susam alerjisi belirtileri de gözlemlenebilmektedir. Buna karşın susam alerjisinin tedavisi de mümkündür.
Susam alerjisinde temel tedavi yöntemi susam ve susam ürünleri içeren her türlü besin maddesinden uzak durmaktır. Beslenme rutininizden susam ve susam içerebilecek her türlü besin maddesini çıkarmak alerjik reaksiyonların önüne geçmek için ilk olarak yapmanız gereken şeydir. İçeriğinde aşağıdakilerden herhangi birini içeren yiyeceklerden uzak durmalısınız:
- Susam, susam tohumu
- Susam tozu
- Helva
- Susam unu
- Susam yağı
- Susam ezmesi
- Sesamol
- İrmik
- Tahin
- Susam bitkisi
Bunların yanı sıra bazı yiyeceklerdeki susamı fark etmek her zaman mümkün değildir. Özellikle paketli gıdalarda içeriğe fazlasıyla dikkat edilmelidir. Temelde susam içermese bile eser miktarda susam içerme ihtimali olan gıdalar ciddi alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Dolayısıyla içeriğinden şüphe duyulan hiçbir besin tüketilmemelidir.
Dışarıda yemek yenileceği zaman yemeğin içeriği iyice araştırılmalı, aşçı ya da şefe yemeğin içeriği ısrarla sorulmalıdır. Her ne kadar dikkat edilse de farkında olmadan susama maruz kalınabilir. Bu durumun önüne geçmek için ufak çaplı alerjik reaksiyonlara karşı bir uzman tarafından reçete edilecek antihistaminikler veya bazı alerji ilaçları edinebilirsiniz. Bu ilaçlar sayesinde susama maruz kalınması durumunda ortaya çıkabilecek kaşıntı veya kurdeşenlerin vereceği rahatsızlığı hafifletebilir. Ancak şu unutulmamalıdır ki, antihistaminikler ciddi alerjik reaksiyonları tedavi edemez.
Şiddetli alerjisi olan kişiler genelde doktor önerisi ile yanlarında adrenalin enjektörü bulundurarak alerjik reaksiyon durumunda acil müdahaleyi kolaylaştırır. Alerji uzmanları tarafından reçete edilen adrenalin enjektörlerini kullanırken de bazı hususlara dikkat edilmelidir. Enjektörü nasıl kullanacağınızı bildiğinizden emin olmak yapmanız gereken ilk şeydir. Sizinle birlikte en yakınınızda bulunan kişilerin de bu enjektörü nasıl kullanacağını bilmesi anafilaktik bir anda acil müdahale ederek sizi kurtarmalarını sağlayabilir. Ayrıca enjektörü son kullanma tarihinden önce değiştirdiğinizden emin olmalı ve daima yanınızda bulundurmalısınız. Bu sayede şiddetli alerjik reaksiyonların önüne geçmek ya da erken müdahalede bulunmak mümkün olabilir.
Susam yalnızca besin maddelerinde değil sabun ve kremler gibi kozmetik ürünlerinde, takviye edici gıdalar, ilaçlar ve evcil hayvan gıdalarında da “Sesamum indicum” ismiyle bulunabilir. Sadece tüketilen gıdalara değil bu ürünlerin kullanımına da dikkat edilmesi alerjik reaksiyon riskini en aza indirecektir. Özellikle bebeğiniz için kullanacağınız sabunlar ve kremlerin içeriğini dikkatlice incelemek bebeklerde susam alerjisi belirtilerinin önüne geçmek için oldukça önemlidir.
Yetişkinlerde susam alerjisi tedavi edilebilen bir durumdur. Alerjisi olan kişiye duyarsızlaştırma işlemi uygulanarak bu alerjiden kurtulması sağlanabilir. Duyarsızlaştırma işlemi, uzman bir doktor eşliğinde özel donanımla hastanelerde alerjisi olan kişinin alerjik reaksiyona neden olmayacak ölçüde ve sık sık susama maruz bırakılması ile gerçekleştirilir. Bu işlemde önemli olan miktardır. Kişinin tolere edebileceği düzeyde susam verilmeli ve bu miktar giderek artırılarak vücut susama tepki veremeyecek hale getirilmelidir. Bu şekilde susam alerjisini ortadan kaldırmak mümkün olabilir.