- Kredi
- -1,129,928
Cenaze namazı rükû ve secdesi olmayan bir namazdır; rükünleri kıyam ve tekbirlerdir. Cenaze namazında iftitâh (başlangıç) tekbiriyle birlikte dört tekbir bulunmaktadır. Selâm vermek vaciptir. Sünnetleri ise Allah’a hamd ve sena etmek, Resûlullah’a (s.a.s.) salât ve selâm getirmek, hem vefat eden kişi hem de Müslümanlar için dua etmekten ibarettir.
CENAZE NAMAZI NASIL KILINIR? Cenaze namazı ayakta kılınan ve dört tekbirle tamamlanan bir ibadettir. Burada rükû ve secde yapılmaz. Cemaat saf tutarak kıbleye döner ve herkes kalben niyet eder. İlk tekbirle eller bağlanır, sessizce “Sübhâneke” duası okunur ve “ve celle senâük” ifadesi eklenir. İkinci tekbirden sonra Peygamber için salavatlar okunur. Üçüncü tekbirle vefat eden için dua edilir. Cenaze duasını bilenler Arapça okuyabilir, bilmeyenler kendi dillerinde bağışlanma dileyebilir. Dördüncü tekbirin ardından kısa bir bekleyiş yapılır ve selâm verilir. Tüm bu aşamalar ayakta gerçekleşir. Amaç, vefat eden Müslüman kardeş için Allah’tan rahmet dilemek ve onu son yolculuğuna dualarla uğurlamaktır. CENAZE NAMAZINDA HANGİ DUALAR OKUNUR? Cenaze namazında her tekbirin ardından farklı bir dua okunur. İlk tekbir sonrası “Sübhâneke” duası “ve celle senâük” ilavesiyle okunur. İkinci tekbirle birlikte, Peygamber Efendimize salât ve selâm içeren “Allahümme salli” ve “Allahümme bârik” duaları dile getirilir. Üçüncü tekbirde, vefat eden için özel cenaze duası yapılır. Bu dua Arapça bilmeyenler tarafından da kalpten yapılabilir. Burada Allah’tan bağışlanma, rahmet ve cennette ağırlama niyaz edilir. Dördüncü tekbirden sonra genellikle ek bir dua okunmaz. Kısa bir bekleyişin ardından selâm verilerek namaz tamamlanır. Bu duaların hepsi ayakta ve topluca yapılır. CENAZE NAMAZI KAÇ REKATTIR? Cenaze namazı, alışılmış vakit namazları gibi rekât kavramıyla değerlendirilmez. Rükû ve secde yapılmadığı için tek bir rekât gibi düşünülür. Aslında namaz dört tekbirle kılınır, ancak her tekbir arası sadece ayakta durarak dua edilir. Rükû, secde veya oturma yoktur. Bu sebeple, cenaze namazının rekât sayısı bir olarak ifade edilir. Namaz, imamın ilk tekbiriyle başlar, üçüncü tekbirin ardından dua yapılır, dördüncü tekbir sonrası selâmla biter. Bu kısa ama anlamlı ibadette amaç, vefat eden kardeşin hatırlanması ve topluca Allah’tan bağışlanma dilenmesidir. Bir kere ayakta kalıp dört tekbirle işi tamamlamak, tek rekât hükmünde kabul edilir. CENAZE NAMAZINA NASIL NİYET EDİLİR? Cenaze namazına niyet ederken kalpten bir yöneliş önemlidir. Niyet genelde “Allah rızası için namaza, meyyit için duaya, hazır olan imama uymaya” şeklinde yapılır. Erkek cenaze için “er kişi niyetine,” kadın cenaze için “hatun kişi niyetine” denir. İmam da benzer şekilde kalben niyet eder ve cemaate kıldırmaya başlar. Dile getirmek şart değildir ama genellikle alçak sesle söylenir. Cenazenin erkek mi kadın mı olduğu da niyet sırasında belirtilir. Buradaki esas, Allah’ın rızasını gözetmek ve vefat eden kişi için rahmet dileyerek bu ibadeti yerine getirmeyi amaçlamaktır.
Abdestsiz cenaze namazı kılınmaz. Cenaze namazı da bir namaz olduğu için, namaza duran kişinin abdestli ve temiz olması gerekir. Eğer vakit kısıtlıysa, abdest alamayacak durumda olanlar teyemmümle bu görevi yerine getirebilir. Teyemmüm su bulunmadığında veya kullanmanın mümkün olmadığı hallerde geçerlidir. İslam’da namazın temel şartlarından biri temizliktir. Bu nedenle cenaze namazında da abdest almak olmazsa olmazdır. Vücut, elbise ve namaz kılınan yerin dinen temiz olması önemlidir. Mevcut şartlarda imkan varsa hemen abdest alınır, mümkün değilse teyemmüm yapılır. Aksi takdirde cenaze namazı geçerli olmaz. CENAZE NAMAZININ HÜKMÜ NEDİR? Cenaze namazı farz-ı kifâye hükmündedir. Bu, bütün Müslümanların sorumlu olduğu, ancak içlerinden bir grup bunu yerine getirdiğinde diğerlerinin üzerindeki sorumluluğun kalktığı anlamına gelir. Bir cenaze için hiç kimse namaza durmazsa o bölgedeki herkes sorumlu olur. Bu ibadetin amacı, vefat eden Müslüman kardeşi dualarla uğurlamak, onun için rahmet ve mağfiret dilemektir. Tarih boyunca bu namazın Müslümanlara ait bir görev olduğu kabul edilmiştir. Peygamber Efendimiz de Müslümanlar için cenaze namazı kılınmasını emretmiştir. Dolayısıyla cemaatten birkaç kişi dahi kılmış olsa, farz görev yerine gelmiş sayılır. GIYABİ OLARAK CENAZE NAMAZI KILINABİLİR Mİ? Evet, gıyabi cenaze namazı kılınabilir. Bu, vefat edenin bedeni orada olmaksızın, başka bir yerde onun için niyet edilerek kılınan cenaze namazıdır. Tarihte en bilinen örneği, Hz. Peygamber’in Habeş Necaşisi öldüğünde Medine’de gıyabi cenaze namazını kıldırmasıdır. Şâfiî ve Hanbelî mezheplerine göre gıyabi namaz caiz görülmüştür. Hanefî mezhebinde ise Necaşi örneğinin özel bir durum olduğu yorumu yaygındır. Buna rağmen günümüzde Hanefî ülkelerde de bazı toplu felaketlerde veya uzakta vefat etmiş kişiler için gıyabi namaz kılınır. Kılınış şekli normal cenaze namazıyla aynıdır. Dört tekbir getirilir, niyet edilir ve dualar yapılır.
Cenaze namazı, vefat edenin yıkama ve kefenleme işleri biter bitmez mümkün olan ilk fırsatta kılınır. İslam geleneğinde cenazeyi bekletmemek ve hızlıca defnetmek önemlidir. Cenaze namazının belirli bir vakti olmadığı için, vakit namazı beklenmeksizin de kılınabilir. Ancak üç kerâhet vakti olarak bilinen güneşin doğma, tam tepe ve batma zamanları uygun görülmez. Zaruret varsa bu sürelerde de kılınabilir ama mümkünse beklememek tavsiye edilir. Genellikle cemaat kolay toplanabilsin diye öğle veya ikindi namazından sonra kıldırmak yaygındır. Temel ilke, defin işini ve cenaze namazını fazla geciktirmemektir. CENAZENİN DEFNİ GECİKTİRİLEBİLİR Mİ? Önemli bir sebep yoksa cenazenin defni geciktirilmez. İslam’da vefat edenin bir an önce defnedilmesi esas kabul edilir. Yine de uzaktaki yakınların cenazeye yetişmesi gibi meşru sebeplerle kısa süreli bekletme mümkündür. Vefalı davranmak ve cenazeye katılacak kişilere zaman tanımak için makul bir gecikme normal karşılanır. Fakat günlerce bekletmek hoş karşılanmaz. Cenaze fazla beklediğinde bedensel bozulma riskleri artabilir ve defin ertelenmiş olur. Bu yüzden İslam âlimleri, zorunlu nedenler dışında ertesi güne sarkıtılmamasını önerir. Temel amaç, vefat edeni hızlıca toprağa uğurlamaktır. Bu, hem vefat edenin hem de yakınlarının yararınadır. KADINLAR CENAZE NAMAZI KILABİLİR Mİ? Kadınlar da cenaze namazı kılabilir. Farz-ı kifâye olan bu ibadette kadın-erkek ayrımı yoktur. Geleneksel uygulamalarda bazı toplumlarda kadınlar cenaze merasiminde geride durmuştur, ancak dinen bir engel bulunmaz. Kadınlar da saf tutarak ayakta durup niyet edebilir ve dört tekbirle namazı tamamlayabilir. Abdestsiz veya uygun örtünme olmadan kılmak mümkün olmadığı için, genel namaz şartları burada da geçerlidir. Adetli kadınlar normal namazda olduğu gibi bu namazı da kılamaz. Fakat bunun haricinde kadınların cenazeye katılmasında bir sakınca görülmez. Cemaatteki kadınlar genelde erkeklerin arkasında yer alır ve aynı dualarla ibadeti yapar. BİR CENAZEYE BİRDEN FAZLA NAMAZ KILINABİLİR Mİ? Genel olarak bir cenaze için bir defa namaz kılınır ve farz-ı kifâye yerine gelmiş olur. Ancak bazı kimseler o namaza yetişemediyse, cenaze defnedilmeden önce kabri başında tekrar kılmaları caizdir. Hz. Peygamber, hazır bulunamadığı bir sahabinin defnedilmemiş cenazesi için kabirde namaz kılmıştır. Bu, yetişemeyenlerin de vefat edene dua edebilme imkânıdır. Dolayısıyla hükmen gerek olmasa da ikinci bir namaz kılınabilir. Özel durumlardaki uygulamalarda bazen aynı cenaze için farklı ortamlarda namazlar görülebilir. Aslında ilk kılınanla farz tamamlanır ama sonraki namaz, duaların çoğalması için yapılır. Yasak veya günah değildir.
Evet, birden fazla cenaze varsa hepsi için tek bir cenaze namazı kılınabilir. Cenazeler cemaatin önüne yan yana konur. İmam, topluca niyet ederek dört tekbirle namazı kıldırır. Dualar bu sırada bütün cenazeler için yapılır. Fıkıh kitapları her biri için ayrı namaz kılmanın daha faziletli olabileceğini belirtse de, zaman veya yer kısıtlaması varsa aynı anda kılmakta sakınca yoktur. Kalabalık ortamlarda veya afet gibi durumlarda bu uygulama tercih edilir. Yine de şartlar elverişli olduğunda, her cenazeye ayrı namaz kılmak daha güzel kabul edilir. Ancak toplu namaz da farzın yerine gelmesini sağlar. CENAZE NAMAZI NEREDE KILINIR? Cenaze namazı cami avlusunda, musalla taşı denilen alanda veya açık bir mekânda kılınmasıyla bilinir. Hz. Peygamber döneminde mescidin dışında, musalla adı verilen geniş alanda kılınmıştır. Günümüzde de çoğunlukla cami avlusuna konan musalla taşında yapılır. Bazı durumlarda yağmur, soğuk veya kalabalık nedenleriyle içeride kılınmasına da rastlanır. Hanefî mezhebinde zorunlu bir sebep yoksa cami içinde kılmak yerine açık alanda kılmak önerilir. Fakat mecburiyet halinde cami içinde kılmanın sakıncası olmaz. Mezarlıkta da namaz kılmak mümkündür. Esas olan, ayakta dört tekbirle duaların yapılması ve kıbleye doğru saf tutulmasıdır. CENAZE NAMAZINDA İMAM CENAZENİN NERESİNDE DURUR? Hanefî mezhebine göre imam, cenazenin göğüs hizasına denk gelecek şekilde safın önünde durur. Bu, hem erkek hem de kadın cenazesi için aynıdır. Bazı mezheplerde erkek cenaze için baş tarafında, kadın cenaze için orta kısmında durma uygulaması vardır. Türkiye’de yaygın uygulama Hanefî esasına göre yapılır. Tabut musalla taşına konur, imam göğüs tarafına yakın pozisyonda saf tutar. Cemaat de onun arkasında sıraya girer. İmam ilk tekbiri getirir, cemaate önderlik eder. Dört tekbirle namaz biter. İmamın duruş pozisyonu bu şekilde sabitlenmiştir ve gelenekten gelen bir uygulamadır.
Cenaze namazında rükû ve secde bulunmaz. Bu namaz tamamen ayakta eda edilir. Dört tekbir esnasında eller bağlanır ve ardından dualar okunur. Vakit namazlarından farklı bir yapısı olduğu için, bu ibadete “bir nevi dua namazı” da denir. Cenaze namazı boyunca selâmdan önce herhangi bir eğilme veya yere kapanma yapılmaz. Bu, Hz. Peygamber zamanından beri aynı şekilde süregelen bir uygulamadır. Tekbir aralarında Peygamberimiz için salavat ve vefat eden için bağışlanma duaları okunur. Böylece hem topluca dua edilmiş hem de Müslüman kardeşin son vazifesi yerine getirilmiş olur. CENAZE NAMAZI KILMAK İÇİN GEREKLİ ŞARTLAR NELERDİR? Cenaze namazının sahih olması için bazı şartlar bulunur. Vefat eden Müslüman olmalıdır ve cenaze yıkanmış, kefenlenmiş halde hazır bulunmalıdır. Namaz kılanların abdestli olması, kıbleye dönmesi ve avret yerlerini örtecek şekilde giyinmeleri gerekir. Niyet de önemli bir koşuldur; herkes kalben cenaze namazını kılmaya ve vefat edene dua etmeye yönelmelidir. Cemaate ihtiyaç yoktur, tek kişi de kılabilir. Ancak çok saf cemaate katılmak sevap yönünden değerlidir. Cenazenin bedeni veya büyük bir kısmı ortadaysa namaz kılınır. Şehit gibi özel durumlarda yıkama veya namaz hükümleri değişebilir. Temelinde, bütün şartlar yerine getirildiğinde cenaze namazı sahih olur. ÇOCUK VEYA BEBEK İÇİN CENAZE NAMAZI KILINIR MI? Canlı doğup bir süre de olsa yaşayan çocuk vefat ederse, cenaze namazı kılınır. Bebek birkaç saat veya gün yaşamış olsa bile Müslüman kabul edilir ve yıkanıp kefenlendikten sonra cenaze namazı eda edilir. Günahsız kabul edilen çocuklar için yapılan bu namaz, anne babaya teselli ve dua niteliğindedir. Doğar doğmaz hiç yaşam belirtisi göstermeyen bebeklerde durum farklıdır. Birçok uygulamada ölü doğan bebek için namaz kılınmaz, sadece temizlenip sarılır. Ancak canlı doğup nefes alan, hatta ağlayan bebek vefat ettiğinde mutlaka cenaze namazı kılınır ve duayla uğurlanır.
Tek kişi de cenaze namazı kılabilir. Bu ibadet farz-ı kifâye olduğundan, bir kişi bile kıldığında sorumluluk yerine getirilmiş olur. Kalabalık cemaatle kılmak sevap yönünden daha çok tercih edilir. Ancak herhangi bir sebeple yalnız kalınmışsa ve başka kimse yoksa, tek başına namaza durmak geçerli sayılır. Temel şartlar olan abdest, niyet ve kıbleye yöneliş sağlandıktan sonra dört tekbirle ibadet tamamlanır. Bu şekilde defin öncesi bile olsa görev yapılmış olur. Yine de imkân varsa, saf oluşturarak kolektif bir ibadet yapmak daha faziletli kabul edilir. Fakat tek başına kılmak da İslam’a göre yeterlidir. GAYRİMÜSLİM İÇİN CENAZE NAMAZI KILINIR MI? Gayrimüslim biri için cenaze namazı kılınmaz. Bu namaz, iman etmiş birinin ruhuna dua etmek ve bağışlanma dilemek amacı taşır. Tevbe Suresi’nde Hz. Peygamber’e, inkârcıların cenazesi için namaz kılmaması emredilmiştir. Dolayısıyla bir kişi Müslüman değilse, o kimse adına İslami cenaze töreni yapılmaz. Diğer din mensuplarına kendi inançlarının defin merasimi uygulanır. Müslümanlar saygı gereği komşularının cenaze törenine katılabilir ama dua veya ayinlerine iştirak etmez. Bu husus, farklı dinlerin ibadetlerine olan saygıyı zedelemez. Yalnızca, İslam inancına göre gayrimüslim biri için bu özel namaz icra edilmez. İNTİHAR EDENİN CENAZE NAMAZI KILINIR MI? İntihar eden bir Müslüman için de cenaze namazı kılınır. İntihar büyük günahlardandır, ancak kişiyi dinden çıkarmadığı sürece Müslüman kabul edildiği için namazı kılınır. Hz. Peygamber intihar eden birini kendi kıldırmamış ama sahabeye kıldırmıştır. Burada amaç, intiharın yanlışlığını vurgulamaktır. Sonraki âlimler, böyle bir kişinin yıkanıp kefenlenmesi ve cenaze namazının kılınması gerektiğini söylemiştir. Belki topluma örnek olmak için bazı imamlar katılmayabilir, ancak cemaatten birileri mutlaka namaza durur. Bu durum intiharı onaylamak anlamına gelmez. Ama Müslüman olarak vefat ettiyse, Allah’tan rahmet dilenir ve cenaze namazı kılınır.Kaynak: diyanet.gov.tr
Kaynağa git...
