Çocuklarda Obezite

[Argun]

Öncelikle bilinmelidir ki obezite bir estetik kaygısı değil bir hastalıktır. Bu nedenle obezitenin tedavi edilmesi gerekmektedir. Tedavisi mümkün olan bu hastalık, hem yetişkinler de hem de çocuklarda görülmektedir. Çocuklarda ve yetişkinlerde görülen obezite, dünya genelinde görülen ciddi sağlık sorunlarından biridir. Bu durumun önüne geçilmezse çocuklar ve yetişkinler, obeziteye bağlı olarak birçok rahatsızlıkla baş etmek durumunda kalmaktadır. Özellikle çocukluk çağında obezite ile mücadele etmek durumunda kalan çocuklar, ayrıca diyabet, kardiyovasküler gibi birçok rahatsızlıkla da uğraşmak durumunda kalmaktadır. Bu durumların yanı sıra eğer tedavi edilmezse bu çocukların yetişkin dönemlerin de obez oldukları bilinmektedir ve bu çocukların yetişkinlik döneminde kas- iskelet sistemi hastalıkları, meme, kolan kanseri gibi hastalıkları yaşama riskleri artmaktadır. Biz de yazımızda çocuklarda obezite görülme sebepleri üzerinde duracağız ve çocuklarda obezitenin önüne geçilebilmesi için yapılması gerekenlerden bahsedeceğiz.

Çocuklarda Obezite Belirtileri Ve Sebepleri Nelerdir?​

Obezite halk arasında bilinen adıyla şişmanlık, vücutta normalden fazla yağ birikmesi nedeni ile ortaya çıkan önemli bir hastalık türüdür. Bu hastalık çocukluk dönemindeki bireyler için çok önemli bir sağlık sorunudur. Yetişkinlerin ise açıklanan verilere göre 1/3 çocukluklarında obezite ile tanışmışlardır. Çocuklarda obezite görülmesinin pek çok nedeni bulunmaktadır. Genel olarak bu nedenler;

• Ana-babanın ikisininde şişman olması çocuklarında % 80 obez olma ihtimalini artırmaktadır. Ana-babadan birinin şişman olması çocuğun obez olma durumunu %40’a düşürmektedir.
• Kentlerde yaşayan çocuklar, fiziksel aktivite konusunda kısıtlamaya mahkum edilmiştir. Bu durumda tüketilen gıdalar ve hareketsizlik sonucunda çocuğu obezite riskiyle karşı karşı bırakmaktadır.
• Televizyon, tablet ve telefon gibi teknolojik araçlar da çocuğun aktivitesini kısıtlamakta buna bağlı olarak da enerji tüketimini azaltmaktadır.
• Çocukların karbonhidrat ve yağ bakımından zengin olan besinleri tüketmeleri obezite riskini artırmaktadır. Ayrıca beslenme sıklığının azaltılması da obeziteyi artıran risk faktörlerindendir.
• Böbrek üstü bezi hastalıkları, troid bezi hastalıkları gibi hastalıkları hormonal nedenlere bağlı olarak obeziteye sebep olmaktadır.

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi ailevi nedenler, çevresel faktörler, beslenme gibi durumlar genel olarak obezite riskini artıran unsurlardır.

Çocuklarda Görülen Obezitenin Belirtileri Nelerdir?​

Çocuklarda obezitenin belirtileri birden fazla sebebe bağlı olabilmektedir. Çocuklarda görülen obezitenin genel olarak bu belirtiler ise;

• Çocuğun vücuduna uymayan kıyafetler,
• Fiziksel aktivitelerde sorun yaşama,
• Uyku düzensizliği ve horlama görülmesi,
• Dinlenirken ya da bir işle meşgul olurken nefes alıp verirken problem yaşama,
• Aşırı yorgunluk,
• Erken ergenlik,
• Aşırı terleme,
• Eklem ağrıları,
• Güvensizlik ve kaygı,

Yukarıda bahsettiğimiz birçok neden ve daha pek çok başka nedenler çocukta obezite görülme durumunu gösterebilir. Bu nedenle ailelerin gecikmeden duruma müdahale edip bu alanda uzman bir doktorla ve diyetisyenle görüşmeleri gerekmektedir.

Çocuklarda Obezitenin Yol Açtığı Problemler Nelerdir?​

Çocuklarda obezitenin görülmesi birçok sağlık problemini beraberinde getirmektedir. Genel olarak bu problemler ise;

• Çocuklarda obezite, sonucunda vücutta yağ kitlesinin artışına bağlı hormonal değişiklikler görülmektedir.
• Çocukta insülin salgısının artması, yetişkin tipi şeker hastalığının görülmesine sebep olmaktadır. Özellikle ailede bu hastalık varsa çocuklarda obeziteye bağlı şeker hastalığın görülme riski artmaktadır.
• Obezite görülen çocuklar, üreme fonksiyonları kaynaklı rahatsızlıklar yaşayabilirler. Obez kız çocuklarında erken ergenlik, adet düzensizliği ve kıllanma görülebilir. Ayrıca aşırı şişmanlık nedeniyle kız çocukları ergenlik gecikmesi de yaşayabilir.
• Obez çocuklarda yüksek tansiyon görülebilir.
• Çocuklarda kandaki yağ düzeyinin fazla olması sebebi ile hiperlipidemi görülebilir.
• Aşırı şişmanlık kaynaklı solunum bozuklukları görülebilir. Bu durumlar çocuğu uykuda yakalayabilir.
• Obez çocuklarda ortopedik bozukluklar da görülebilir.
• Obez çocuklarda ayrıca akranlarıyla kendilerini karşılaştırmalarına bağlı olarak psikolojik problemler görülebilir ve çocuk depresyona girebilir.
• Obezite görülen çocukların kanında kötü kolesterolde (LDL-Kolesterol) yükselme ve iyi kolesterolde (HDL-kolesterol) düşme görülmektedir.
• Obez çocuklarda safra kesesi hastalıkları görülebilmektedir.

Yukarıda bahsettiğimiz durumların önüne geçmek adına ailelerin tıbbı destek almaları gerekmektedir. Hem fizyolojik hem de psikolojik olarak çocuklarının sağlıklarına kavuşmalarını istiyorlarsa aileler, duruma hemen müdahale etmelidirler.

Çocukta Görülen Obeziteye Karşı Nasıl Mücadele Edilmelidir?​

Her ne kadar obezite hormonal bozukluklara bağlı olarak gözükse de çocuklarda obezite genel olarak hormonal bozukluklara bağlı olarak görülmez. Çocuklarda görülen obezite, genellikle aşırı yemek yemeğe bağlı ekzojenobezite'dir. Basit obezite olarak da bilinen bu hastalıkta çocukların boyları yaşıtlarına göre uzundur. Bu obezitenin dışında çocuklarda görülen obezite farklı bir hastalık kaynaklı da olabilmektedir. Bu durum patolojik obezite olarak bilinmektedir. Bu hastalığın görüldüğü çocuklar genellikle kısa boylu olmaktadır. Peki çocuklarda görülen obezitenin kontrol altına alınması için neler yapmalıdır? Öncelikli olarak bu hastalıkla boğuşan çocuklar, düzenli bir şekilde doktor kontrolü altında olmalıdır. Doktor kontrolü altında çocukların beslenme, fiziki aktivite, büyüme durumları, aile öyküsü gibi süreçler dikkate alınarak laboratuvar incelemeleri yapılmalıdır. Laboratuvar sonuçlarına göre çocukta hormonal kaynaklı bir bozulup olup olmadığı ya da obezite kaynaklı bir hormonal bozulup olup olmadığı araştırmalıdır.

Çocukta Obezite Tedavisi Nedir?​

Çocukta obezite tedavisi doktor, diyetisyen ve hastanın birlikte hareket etmesi sonucunda başarıya ulaşacaktır. Bu nedenle bu üçlünün işbirliği içinde hareket etmesi gerekmektedir. Obezite tedavisinin en önemli amacı, çocuğun hayatı boyunca kilo kontrolünün sağlanmasıdır. Bu nedenle çocuğun düzenli beslenmeyi ve sporu hayatının birer parçası haline getirilmesi gerekmektedir ve bu konuda çocuğun ailesinin bilinçlendirilmesi gerekmektedir. Çocuklarda obezite tedavisinde genel olarak yapılması gerekenler ise;

• Çocukta alınacak olan enerjiyi azaltmak ve harcanacak olan enerjiyi ise artırmak gerekmektedir. Bunun için çocuğun öyküsüne göre yürüme, hafif koşu gibi en az günlük 30 dakikalık egzersizler belirlenmelidir ve öyküsüne bağlı kalınarak da egzersizlerin sıklığı artırılmalıdır.
• Çocuğun beslenmesinin düzenlenmesi gerekmektedir.
• Çocuğa hazırlanacak olan diyetler, çocuğun kendi vücut yapısına uygun olarak doktor kontrolünde diyetisyen tarafından hazırlanmalıdır. Hazırlanacak olan diyet listesi, sık sık küçük öğünler olacak şekilde ana ve ara öğünleri içermelidir.
• Doğru uygulamalar ile bir çocuğun büyümesi için ihtiyaç duyduğu demir, kalsiyum, vitamin ve çinkonun alınması sağlanmalıdır.

Çocuklarda obezite tedavisinde ilaç tedavisi yoluna ve cerrahi müdahaleler yoluna gidilmez. Yukarıda bahsettiğimiz unsurlara dikkat ederek çocuğun sağlıklı ve akranlarıyla aynı büyüme doğrultusunda yaşamına devam etmesinin yolları aranmaktadır.

Çocukta Obezitenin Önüne Geçilmesi Adına Neler Yapılmalıdır?​

Çocuklarda obezite hastalığının önüne geçmek için ailelerin bilinçli davranması gerekmektedir. Çocuklarının obezite sorunu yaşamamasını istiyorsa aileler birçok duruma dikkat etmelidirler. Ailelerin dikkat etmeleri gereken bu durumlar genel olarak;

• Anne sütü çok önemlidir. Çocuğun anne sütüyle bir bebeklik geçirmesi obezite riskini azaltmaktadır.
• Çocuklar okulda fiziksel aktivetelere yönlendirilmelidir.
• Çocukların sürekli yemek yemelerinin önüne geçmek adına boş zamanlarını değerlendirecek hobiler edinmeleri sağlanmalıdır.
• Çocukları aileler, yağlı ve hızlı yiyecekler olarak bilinen fast food tarzı yiyeceklerden uzak tutmalıdır.
• Çocukları aileler sebze ve meyve yeme konusunda alıştırmalıdır ve ailelerde çocuklarının beslenme alışkanlarını dikkate alarak gıda tüketimi yoluna gitmelidir.
• Tatlı yiyeceklerde besin değeri düşük olan tercih edilmelidir.
• Düzenli ve sağlıklı beslenmenin yolları aranmalıdır.
• Yavaş yemek yeme ve yemeğin iyi çiğnenmesi konusunda çocuk bilinçlendirilmelidir.
• Gazlı ve şekerli içeceklerden uzak durulmalıdır.
• Çocuk ulaşım konusunda yürüme ya da bisikletle ulaşıma yönlendirilmelidir.
• Tatlandırıcılardan uzak durulmalıdır.
• Çocukların okul beslenmelerine jelatinli gıdalardan çok evde hazırlanan tavuk, peynir, yumurta gibi sağlıklı besinler konulmalıdır.

Yukarıda bahsettiğimiz durumlara dikkat edilmediği için son yıllarda çocuklarda obezite vakaları genel olarak dünyada büyük bir artış göstermektedir. Ayrıca obez olan çocuklar arasında intihar vakalarının arttığı da bilinmektedir. Çocukların kiloları nedeniyle akranları tarafından dışlandığı ve bu sebeplere bağlı olarak büyük bir güvensizlik yaşadıkları bilinmektedir. Özellikle ergenlik sürecinde yaşanan bu durumlar geri dönülmez sonuçlara sebep vermektedir. Bu nedenle obezitenin önüne geçmenin yolları aranmalıdır. Daha öncede belirttiğimiz gibi çocuklarda obezite maalesef bir hastalıktır. Aileler yukarıda bahsettiğimiz durumlara dikkat ederek çocuklarının obez olmalarının önüne geçebilmektedirler. Kısacası ailelerin çocuklarını obeziteden korumak için bilinçli davranmaları gerekmektedir. Çocukları telefon, bilgisayar, tablet gibi teknolojik araçlardan uzaklaştırmanın bir yolu bulunarak çocukların sosyalleşmeleri sağlanmalıdır. Ayrıca aileler, çocuklarını spor konusunda teşvik etmelidirler. Bunların dışında ailelerin çocuklarına, sofra bilincini aşılaması gerekmektedir. Çünkü ebeveynleri ile çocukların aynı masada yemek yemeleri çok önemlidir.