Gulsumnur
Moderator
Çarpık diş oluşumunun sebepleri arasında birçok faktör yer almaktadır. Bu nedenler şu şekilde sıralanabilir:
Çene boyutu: Geçmişte yenilen yiyecekler sert ve işlenmemiş olduğu için daha fazla çiğneme ve daha güçlü bir çene yapısı gerektirirdi. Günümüzde ise birçok insanın tükettiği yumuşak ve işlenmiş gıdalar ise daha az çiğneme gerektirmektedir.
İnsanlık tarihi sürecinde yaşanan bu değişiklik kollektif çene boyutunu değiştirmiş ve küçültmüştür. Bu küçülme çarpık ve yanlış hizalanmış dişlerin sebepleri arasında yer almaktadır.
Kötü miyofonksiyonel alışkanlıklar: Miyofonksiyonel alışkanlıklar, ağız veya yüz kaslarını ya da işlevlerini etkileyen tekrarlayan davranışlardır. Parmak emme, emzik veya biberon kullanma, dil itme ve ağızdan soluma bu davranışlar arasında yer alır.
Ön dişler çıktıktan sonra özellikle başparmak emme alışkanlığı çocuğun dişlerini de etkileyebilir. Ön dişleri öne doğru itebilir veya muhtemelen açık kapanış oluşturabilir.
Bununla birlikte, 6 veya 7 yaşından sonra parmak emme devam ederse (yetişkin dişler çıkarken) ön dişlerde yanlış hizalanma ve üst çenede daralma olabilir. Bu nedenle, çocuk henüz küçükken parmak emme alışkanlığını kırmak çok önemlidir.
Yanlış hizalanmış çene (Maloklüzyon): Üst ve alt dişlerin kapanışında doğru hizalanma meydana gelmediğinde, maloklüzyon yani yanlış kapanış meydana gelir. Kötü miyofonksiyonel (başparmak emme, tırnak yeme, emzik kullanma gibi) alışkanlıklar bir maloklüzyonun oluşmasına neden olabilir.
Genetik geçiş: Ebeveynlerden birinde veya her ikisinde çarpık diş olması, çocukların dişlerinde de çarpıklık olma ihtimalini yükseltir. Fazla dişler, anormal derecede büyük dişler veya küçük çeneler nedeniyle çapraşıklık meydana geldiğinde, genetik genellikle önemli bir rol oynar.
Ayrıca ebeveynlerde bulunan derin kapanış veya açık kapanış da genetik olarak çocuklara geçebilir. Alt çene ileriliği, üst çene fırlaklığı ve çarpık dişler gibi birçok ortodontik problem, genetikten büyük ölçüde etkilenir ve çoğu durumda önlenemez, ancak düzeltilebilir
Kötü ağız hijyeni: Çocuklarda süt dişleri, gelecekteki yetişkin dişler için yer tutucu görevi görür. Süt dişini erken kaybeden bir çocuğun ağzında yer alan yan dişler kaybedilen dişin yerine sürüklenerek, çıkmaya hazırlanan yetişkin dişin alanını daraltabilir. Bu nedenle, çarpık dişin önüne geçmek için öncelikle çocukların süt dişlerine iyi bakmak gerekmektedir. Bu nedenle hem bebeklerde hem de çocuklarda diş bakımı ve diş kontrollerinin düzenli ve doğru şekilde yapılması büyük önem taşımaktadır.
Beslenme bozukluğu: Kötü beslenme, özellikle çocuklarda, çarpık dişlerin potansiyel öncüleri olan diş çürümesine ve zayıf diş gelişimine yol açabilir.
Yaralanma ve travmalar: Yüze veya ağıza alınan bir darbe, dişleri yerinden oynatarak bir veya daha fazla dişin çarpık olmasına neden olabilir.
Diş eti hastalığı: Diş etlerinde oluşan herhangi bir yaralanma veya hastalık gibi durumlar dişleri etkileyebilir. Diş eti hastalıkları dişlerin gevşemesine, ısırmanın bozulmasına ve diş hizalarının değişmesine sebep olabilir.
Yaşlanma: Yaşlandıkça dişler öne doğru kaymaya başlar. Buradaki asıl sebep yaşlanma ile birlikte çene kemiğinin yıllar içinde yoğunluğunu kaybedip, şekil değiştirmesi ve dişleri ağzın ön kısmına doğru itmesidir. Bu sebeple yaşla beraber çarpıklık artabilir.
Çene boyutu: Geçmişte yenilen yiyecekler sert ve işlenmemiş olduğu için daha fazla çiğneme ve daha güçlü bir çene yapısı gerektirirdi. Günümüzde ise birçok insanın tükettiği yumuşak ve işlenmiş gıdalar ise daha az çiğneme gerektirmektedir.
İnsanlık tarihi sürecinde yaşanan bu değişiklik kollektif çene boyutunu değiştirmiş ve küçültmüştür. Bu küçülme çarpık ve yanlış hizalanmış dişlerin sebepleri arasında yer almaktadır.
Kötü miyofonksiyonel alışkanlıklar: Miyofonksiyonel alışkanlıklar, ağız veya yüz kaslarını ya da işlevlerini etkileyen tekrarlayan davranışlardır. Parmak emme, emzik veya biberon kullanma, dil itme ve ağızdan soluma bu davranışlar arasında yer alır.
Ön dişler çıktıktan sonra özellikle başparmak emme alışkanlığı çocuğun dişlerini de etkileyebilir. Ön dişleri öne doğru itebilir veya muhtemelen açık kapanış oluşturabilir.
Bununla birlikte, 6 veya 7 yaşından sonra parmak emme devam ederse (yetişkin dişler çıkarken) ön dişlerde yanlış hizalanma ve üst çenede daralma olabilir. Bu nedenle, çocuk henüz küçükken parmak emme alışkanlığını kırmak çok önemlidir.
Yanlış hizalanmış çene (Maloklüzyon): Üst ve alt dişlerin kapanışında doğru hizalanma meydana gelmediğinde, maloklüzyon yani yanlış kapanış meydana gelir. Kötü miyofonksiyonel (başparmak emme, tırnak yeme, emzik kullanma gibi) alışkanlıklar bir maloklüzyonun oluşmasına neden olabilir.
Genetik geçiş: Ebeveynlerden birinde veya her ikisinde çarpık diş olması, çocukların dişlerinde de çarpıklık olma ihtimalini yükseltir. Fazla dişler, anormal derecede büyük dişler veya küçük çeneler nedeniyle çapraşıklık meydana geldiğinde, genetik genellikle önemli bir rol oynar.
Ayrıca ebeveynlerde bulunan derin kapanış veya açık kapanış da genetik olarak çocuklara geçebilir. Alt çene ileriliği, üst çene fırlaklığı ve çarpık dişler gibi birçok ortodontik problem, genetikten büyük ölçüde etkilenir ve çoğu durumda önlenemez, ancak düzeltilebilir
Kötü ağız hijyeni: Çocuklarda süt dişleri, gelecekteki yetişkin dişler için yer tutucu görevi görür. Süt dişini erken kaybeden bir çocuğun ağzında yer alan yan dişler kaybedilen dişin yerine sürüklenerek, çıkmaya hazırlanan yetişkin dişin alanını daraltabilir. Bu nedenle, çarpık dişin önüne geçmek için öncelikle çocukların süt dişlerine iyi bakmak gerekmektedir. Bu nedenle hem bebeklerde hem de çocuklarda diş bakımı ve diş kontrollerinin düzenli ve doğru şekilde yapılması büyük önem taşımaktadır.
Beslenme bozukluğu: Kötü beslenme, özellikle çocuklarda, çarpık dişlerin potansiyel öncüleri olan diş çürümesine ve zayıf diş gelişimine yol açabilir.
Yaralanma ve travmalar: Yüze veya ağıza alınan bir darbe, dişleri yerinden oynatarak bir veya daha fazla dişin çarpık olmasına neden olabilir.
Diş eti hastalığı: Diş etlerinde oluşan herhangi bir yaralanma veya hastalık gibi durumlar dişleri etkileyebilir. Diş eti hastalıkları dişlerin gevşemesine, ısırmanın bozulmasına ve diş hizalarının değişmesine sebep olabilir.
Yaşlanma: Yaşlandıkça dişler öne doğru kaymaya başlar. Buradaki asıl sebep yaşlanma ile birlikte çene kemiğinin yıllar içinde yoğunluğunu kaybedip, şekil değiştirmesi ve dişleri ağzın ön kısmına doğru itmesidir. Bu sebeple yaşla beraber çarpıklık artabilir.
