Gebelik Diyabetinde Beslenme

[Argun]

Gebeliğe kadar şeker problemi yaşamayan kadınların gebelik sürecinde başlayan glukoz tolerasyon bozukluğu gestasyonel diyabet olarak tanımlanır. Gebelik diyabetinde en büyük risk faktörü annenin yaşının artmış olması ve kilolu olmasıdır.

Gestasyonel diyabette beslenme hedefleri; anne ve bebeğin gelişimi için gerekli temel besin ögelerini sağlamak, anne fazla kilolu ise kilo alımını gebelik süresince dengelemek ve kan şekeri takibini sağlanmaktır.

Kan şekerini hızlı bir şekilde etkileyen besin ögesi karbonhidratlardır. Ancak gestasyonel diyabetli olmak karbonhidratın tamamen yasak olduğu anlamına gelmez. Asıl nokta doğru karbonhidrat çeşidini ve miktarı belirlemekten geçer. Günlük karbonhidrat alımı besinlerle alınan enerjinin % 40-55 arasında tüketilen karbonhidrat çeşidine, annenin kilosuna ve kan şekeri takibine göre belirlenir.

Karbonhidrat çeşidi önemli​

Diyetin ana karbonhidrat kaynakları; tahıllar, meyveler ve sebzelerdir. Gestasyonel diyabette öncelik verilmesi gereken karbonhidrat kaynakları kan şekeri dengesini sağlayacak olan kompleks karbonhidratlardır. Bunlar ise; tam tahıllı ekmekler, kurubaklagiller, bulgur, kepekli makarna, kepekli pirinç, siyah pirinç, çavdar, yulaf ve buğday gibi tahıllardır. Kan şekeri kontrolünü zorlaştıran ve hızlı yükselmelere neden olanlar ise; çay şekeri, reçel, bal gibi basit şekerlerdir.

Glisemik indeks kuralı​

Karbonhdrat seçiminde bir diğer altın kuralsa, besinlerin glisemik indeksidir. Her meyvenin veya her tahılın glisemik indeksi aynı değildir. Glisemik indeks besinin yendikten sonra kan şekerini yükseltme hızı ile ilişkili besine ait bir özelliktir. Glisemik indeksi düşük besinler kan şekerini yavaşça yükseltip yavaşça düşüren bir sonraki öğüne kadar kan şekeri dengesini sağlayan besinlerdir.

Gestasyonel diyabeti olan kişilerin de karbonhidrat seçimi düşük glisemik indekslilerden yana olmalıdır. Pirinç glisemik indeksi yüksek bir tahılken bulgur glisemik indeksi düşük bir besindir, beyaz ekmeğin glisemik indeksi yüksekken tam çavdar ya da tam buğday gibi tam tahıllı bir ekmeğin glisemik indeksi daha düşüktür.

Posa( lif) besinlerin sindirimini yavaşlatarak kan şekerinin dengelenmesini sağlar. Posa kaynağı olarak meyveler, sebzeler ve tam tahıllar diyette bulundurulması gereken besin gruplarıdır. Günlük 25-30g posa alınmalıdır.

Karbonhidratı tek başına tüketmeyin​

Öğünlerde karbonhidratın yanına protein ve/veya yağ eklemek kan şekerinin dengelenmesini kolaylaştırır. Örneğin; ara öğünlerde meyveyi tek başına yemek yerine yanına ceviz/badem gibi yağ içeren bir besin ya da süt/yoğurt gibi protein kaynağı bir besin eklenmelidir.

Protein miktarı

Gebelikte, bebeğin sağlıklı büyümesi ve gelişmesi annenin yeterli protein alımından etkilenmektedir. Annenin kilosuna göre alması gereken protein miktarı değişse de gereksinmeyi sağlamak için ortalama olarak günlük 3-4 köfte kadar et, 3 bardak süt ya da yoğurt, 2-3 dilim peynir, 1 yumurta, haftada 2-3 gün kurubaklagil tüketilmelidir.

Öğün atlamayın​

3 ana öğün ve en az 2 ara öğün, 3-4 saat aralıklarla yapılmalıdır. Besin grupları ana öğünlere dengeli bir şekilde dağıtılmalıdır. Öğle yemeğinde hiç ekmek yemeyip akşam yemeğinde 4-5 dilim ekmek ya da bütün pilav ve makarnayı bir öğünde yemek günlük toplam kalori alımını değiştirmese de o öğündeki karbonhidrat miktarını artıracağı için tokluk kan şekerinin çok yükselmesine neden olur. Temel mantık ana öğünlerde makro besin ögelerinden karbonhidrat, protein ve yağın hepsinin bulunduğu, ara öğünlerde karbonhidrat ve yağ ya da karbonhidrat ve protein içeren ara öğün düzeni şeklinde olmalıdır.

Yeterli su tüketin​

Annenin gebelik sırasındaki artan kan hacmini, amniyon sıvısını karşılamak, ödem oluşmasını engellemek ve su elektrolit dengesini sağlamak için yeterli su tüketimi gereklidir.

Besin tüketim kaydı ve kan şekeri takibi​

Gestasyonel diyabeti olan bir annenin kendi kendini takibi çok önemlidir. Yediklerin miktarları saat saat yazılması, kişinin yeme ile ilgili farkındalığını artırır. Yemeklerle beraber açlık ve tokluk ( 1. Saat) kan şekeri ölçümü o öğünde aldığı besinlerin kan şekeri üzerine olan etkisini anlamasını kolaylaştırır.

​

Sabah

1 yumurta

2 dilim beyaz peynir

2 dilim ekmek

domates-salatalık-mevsim yeşillikleri

2 adet ceviz


Ara

100g taze meyve ve 100g yoğurt


Öğle

1 kepçe çorba

1 porsiyon z.yağlı sebze yemeği

Peynirli salata

1 kase yoğurt veya cacık

6 kaşık bulgur pilavı ya da 2 dilim ekmek


Ara

1 dilim ekmek

1 dilim beyaz peynir

100g meyve

2 adet ceviz veya 10 adet çiğ badem


Akşam

1 kepçe çorba

Izgara ya da fırında et/balık veya tavuk

2 dilim ekmek

Salata


Gece

1 bardak süt

100g meyve