Hamilelikte sık rastlanan şikayetlerden biri de özellikle ayaklarda ve ellerde görülen ödemlerdir. Gebeliğin genelde ilk aylarında pek rastlanmayan ödem, gebelik ayları ilerledikçe görülme sıklığı da artar. En fazla ayaklarda, ayak bileklerinde oluşur. Ellerde daha nadir görülür. Ayakkabıların ayağı sıkması, yüzüklerin dar gelmesi, çorap ve dar giysilerin vücutta izler bırakması ile kendini gösterir.
Gebelikte ödem neden olur?
Hamilelikle birlikte vücut sıvılarının dağılımı değişir. Gebelikte vücutta tutulan su artar, bununla paralel olarak damar içerisindeki kan miktarı da neredeyse %50 oranında artar. Artan kan hacmine bağlı kan sulanması ve sıvıyı kanda tutan proteinlerin nispi olarak azalması, damar yatağından dokulara sıvı sızmasına ve buna bağlı kabaca dokularda sıvı birikmesi anlamına gelen ödem oluşur.Özellikle ayakta çok duran kişilerde yer çekiminin etkisi ile ayak, ayak bilekleri ve bacaklarda ödem fazla görülür. Aşırı kilolu hamilelerde şişlikler daha sık görülürken zayıf hamilelerde çok rastlanmaz.
Diyette fazla tuz tüketilmesi, yetersiz protein alınması ödemi tetikleyebilir. Yaz aylarında artan ısı artışı damar geçirgenliğini arttırarak daha çok ödem oluşumuna sebep olabilir. Uzun süreli seyahatlerde kişinin hareketsiz kalması ödem miktarını arttırır.
Gebelikte ödem tehlikeli midir?
Ödem nedenleri oldukça yaygındır. Hamilelikte görülen masum el ayak şişmelerinden ya da damar geçirgenlikleri fazla olan gün içinde yoğun ve oturarak çalışan insanlardaki fizyolojik şişliklerin dışında, kalp yetersizliği böbrek hastalıkları alerjik reaksiyonlar, sistemik hastalıklar bir, karın içi tümörler, beyin travması, kan kayıpları, kansızlık gibi pek çok ciddi hastalık da ödem yapabilir.Ödem bazen gebelikte yüksek tansiyon preeklampsi (gebelik zehirlenmesi) denilen duruma eşlik edebilir. Preeklampsi varlığında sadece ödem olmaz, yüksek tansiyon, idrarda fazla protein atılması gibi bulgular da olur. Her ödem preeklampsi anlamına gelmez ancak fazla ödemi olan ve fazla kilolu olan hamilelerde preeklampsi gelişme riski daha çok olduğu için dikkatli takip gerekir. Bu hastalarda ödem özellikle yüzde, göz kapaklarında meydana gelir. Beraberinde kulak çınlamaları, gözde sinek uçuşmaları ve ense ağrıları oluyorsa bu ödeme tansiyon eşlik ediyor demektir. Böyle durumlarda tansiyon süratle ölçülmeli ve yüksek seyrediyorsa mutlaka bir hekime başvurmalıdır.
Gebelikte ödemi azaltmak mümkün mü?
Ödemi azaltmak için en önemli kural ayakta fazla durmamaya özen göstermektir. Zaman zaman uzanmak ve uzanma imkanı bulunamadığı zamanlar ayakları bir yükseklik üzerine uzatarak oturmak ödemi azaltır. Düzenli egzersiz yapanlarda şişlikler daha az görülür.Hamilelikte ödemi gidermek için yemek düzenine çok dikkat edilmeli, düzenli ve yeterli miktarlarda protein alınmalıdır. Sıvı kısıtlamasına gitmek kesinlikle önerilmez, su içmek ödemi arttırmaz tersine azaltır, bol su içmek gebelikte her açıdan faydalıdır. Ödemi önlemek için ideal olan ne tuzu azaltmak ne de fazla tüketmektir, ideal olan normal miktarda tuz tüketimine devam etmektir.
Gebelikte dar ve sıkı kıyafetlerden kaçınılmalıdır, özellikle rahat bol pantolon ve çoraplar giyilmelidir. Varis gibi dolaşım bozukluğu olanlar mutlaka varis çorabı kullanmalıdır.
Seyahatlerde uygun olan araç içleri ve uçaklarda yürüyüş yapabilmeli ya da en azından oturdukları koltuklarda ayaklarını büküp uzatarak kan dolaşımını arttırıp ödem ve tromboz gibi dolaşım bozukluklarından korunmalıdırlar. Aynı zamanda molalarda sık yürüyüş yapmalıdır.
Özellikle kalp ve böbrek hastası olanlar ve gebeliğe bağlı hipertansiyonu çıkan gebeler çok yakın hekim kontrolünde gebeliklerini sürdürmeli ve asla kontrollerini aksatmamalıdır. Kesinlikle ödem sökücü bitkisel yaklaşımlar ve ilaçlardan sakınmalıdırlar. Çünkü bu gibi durumlarda çok daha ciddi sağlık sorunlarıyla karşılaşabilirler.
