Bulaşıcı hastalıklar kişiden kişiye, hayvandan insana veya çevresel faktörler yoluyla bulaş imkanı bulur. Bu bulaş yolları ise doğrudan ve dolaylı olarak gerçekleşir. Doğrudan bulaşma yolunda öksürük veya hapşırmayla damlacıkların yayılması, fiziksel temas ve solunum yolu bulaşıcılığı söz konusudur. Hastalıklar ayrıca hasta kişiyle eşya paylaşımından, kirlenmiş besin veya sulardan ve kan nakli ile de geçebilir.
Bulaşıcı hastalıkların bulaş yollarını şöyle örneklemek mümkündür:
- Kişiden kişiye bulaşma
- Hayvandan insana bulaşma
- Anneden çocuğa bulaşma
- Çevresel faktörler yoluyla bulaşma
Çoğu bulaşıcı hastalığının bulaşma yolu, hastalığı taşıyan bir kişi veya hayvanla yakın temas etmektir. Bulaşıcı hastalıklar, aşağıdakiler gibi doğrudan temas yoluyla yayılabilir. Bunları şöyle açıklamak mümkündür:
Doğrudan temasla kişiden kişiye bulaşma yolu
Bulaşıcı hastalıklar genellikle bakterilerin, virüslerin veya diğer mikropların bir kişiden diğerine doğrudan aktarılmasıyla yayılır. Bu, bakteri veya virüse sahip bir bireyin enfekte olmayan birine dokunması, onu öpmesi, öksürmesi veya hapşırmasıyla gerçekleşebilir. Burada virüsler damlacıkla bulaşma imkanı bulur. Ayrıca bu mikroplar cinsel temas sırasında vücut sıvılarının değişimi yoluyla da bulaşabilir. Hastalığı geçiren kişi hastalığın herhangi bir belirtisini göstermeden sadece taşıyıcı durumunda olabilir.
Doğrudan temasla hayvandan insana bulaşma yolu
Enfekte bir hayvan tarafından ısırılmak ve tırmalanmak gibi fiziksel temaslar hastalığın bulaşmasına yol açabilir. Diğer yandan hayvan atıkları da risk taşıyan unsurlardandır. Örneğin kedinin kum kabını temizleyerek toksoplazma enfeksiyonu kapmak mümkün olabilir ancak bu durum kesinlik taşımaz. Anneden doğmamış çocuğa. Hamile bir kadın, doğmamış bebeğine bulaşıcı hastalıklara neden olan mikropları geçirebilir. Bazı mikroplar plasentadan veya anne sütünden geçebilir. Vajinadaki mikroplar doğum sırasında bebeğe de geçebilir.
Anneden çocuğa bulaşma yolu
Hamile olan bir kadın, doğmamış bebeğine bulaşıcı hastalıklara neden olan mikropları geçirebilme riski taşır. Bu süreçte bazı mikroplar plasentadan veya anne sütünden bebeğe geçebilir. Ayrıca vajinadaki mikroplar doğum sırasında bebeğe de geçebilir.
Dolaylı olarak böcek ısırıkları
Bazı mikroplar, bir konaktan diğerine geçmek için sivrisinekler, pireler, bitler veya keneler gibi böcek taşıyıcılarına güvenir. Bu taşıyıcılar vektör olarak adlandırılır. Sivrisinekler sıtma parazitini veya Batı Nil virüsünü taşıyabilir. Geyik keneleri ise lyme hastalığına neden olan bakteriyi taşıyabilir. Özetle böcek ısırıkları yoluyla bulaşıcı hastalıkları kapma riski söz konusudur.
Gıda kontaminasyonu
Bulaşıcı hastalığa neden olan mikroplar, kirli besinler ve aynı zamanda kirli su yoluyla da kişiyi enfekte edebilir. Bu bulaşma mekanizması, mikropların tek bir kaynaktan birçok kişiye yayılmasına da olanak tanır. Bu durum toplumsal bir salgına da yol açabilir. Örneğin, escherichia coli (E. coli), az pişmiş hamburger veya pastörize edilmemiş meyve suyu gibi belirli yiyeceklerde veya üzerinde bulunan bir bakteridir. Bu bilgiler ışığında gıda yoluyla da bulaşıcı hastalık meydana gelebilir.
