Tüp bebek, daha önce gebelik şansı olmayan pek çok çifte çocuk sahibi olma olanağı sağlıyor. Tüpleri kapalı olan kadınlar, endometriozis nedeniyle gebe kalamayanlar, sperm sayısı düşük olan erkekler veya genetik hastalığı bulunanlar bu yöntemle çocuk sahibi olabiliyor. Fakat tüm bu gelişmelere rağmen gebelik oranlarının ortalama %50’yi olduğu gözlemlenir.
Tüp Bebek Aşamaları
Tüp bebek tedavisinin aşamaları vardır. Birincisi kadının hazırlığı, ikincisi yumurtaların dışarıya alınmasından sonra laboratuvar ortamında embriyoların gelişimi ve daha sonra bu embriyoların rahim içerisine yerleştirilmesidir. Tedavinin her aşaması az ya da çok gebelik şansını etkiler. Çiftin yaşı, kaç yıldır gebe kalamadıkları, daha önce uygulanan tedavilere alınan yanıt ilk aşamada etkili olan faktörlerdir.
Kadının Yaşı Tedavi Başarısını Doğrudan Etkiliyor
Erkeğin yaşı çok etkili olmasa da kadının yaşı tedavi başarısını doğrudan etkiler. Yaş, yumurta sayısı ve kalitesine etki yaparak gerek doğal yollardan, gerekse tedavi ile gebe kalma şansına etki eder. 35 yaşından sonra kadının yumurtalık rezervi azalır, yumurta kalitesi olumsuz etkilenir, gebelik olsa dahi düşük olasılığı artabilir. 40 yaşından sonra tüp bebekte gebe kalma şansı % 20’nin altındadır. Doğuştan veya geçirilmiş ameliyatlar gibi nedenlere bağlı olarak yumurtalık kapasitesinin azalması tedaviyi olumsuz etkiler.
Normalde her kadının ayda bir yumurtası gelişir ve bu yumurta döllenir ve rahim içine yerleşirse kadın gebe kalır. Her şey yolunda gitse dahi aylık gebe kalma şansı %20 civarındadır. Tüp bebekte başarı şansını artırmak için yumurtalıklara uyarıcı ilaçlar verilir. Bu tedavinin de incelikleri vardır. İdeali 10-15 arasında yumurta elde edilmesidir. Bu amaçla yumurtalıkların uyarılması için çeşitli tedavi protokolleri vardır. Hangi hastada hangi protokolün uygulanacağı, hangi ilacın hangi dozda verileceği hekimin bilgi ve deneyimine dayanır. Yumurtalıkların aşırı uyarılması da bir takım problemlere yol açabilir.
Embriyo Oluşturulması ve Embriyonun Rahim İçine Yerleştirilmesi
Yumurtalar vücut dışına alınıp laboratuvara teslim edilir. Olgun yumurtalar kadının eşinden alınan spermlerle döllenip, embriyo gelişimi gözlemlenir. Bu aşamada da laboratuvar koşulları devreye girer. Kullanılan aletlerden, embriyoloğun deneyimine kadar bu aşamada da çeşitli faktörler başarı şansına etki eder. Doğru spermin seçimi, embriyoların geliştiği koşullar, embriyoların büyümesi için kullanılan besleyici sıvılar, laboratuvar havalandırması dahi önemlidir. Bu ortamda embriyolar 2 ile 5 gün arasında beklenip, gelişen embriyolardan 1 veya 2 tanesi rahim içine transfer edilir.
Embriyo Transferi Gebelik Şansını Doğrudan Etkiliyor
Gebelik şansı en yüksek olan doğru embriyonun seçimi her zaman kolay değildir. Embriyonun görünümü, hücre sayısı ve gelişimine bakarak en iyi embriyo seçilmeye çalışılır. Arta kalan iyi embriyolar da daha sonra değerlendirmek üzere dondurulabilir. Embriyo seçildikten sonra ince bir kateter aracılığı ile rahim içine transfer edilir. Çok iyi embriyolar olsa bile bu aşamada yapılabilecek bir hata tedavinin olumsuz sonuçlanmasına neden olur. Embriyolog tarafından hazırlanan embriyolar, ultrasonografi rehberliğinde rahim içerisine nakledilir. Bu aşamada rahim tepesine 1-1.5 cm mesafeye embriyolar bırakılıp, rahim içine yerleşmeleri beklenir. Bundan sonra da gebelik şansını arttırmak için bazı destekleyici ilaçlar kullanılır. Burada da endometrium dediğimiz rahim içi tabakası önemlidir. Daha önce geçirilmiş enfeksiyon veya kürtaj gibi müdahaleler rahim içini bozmuşsa gebelik şansı azalır. Yine doğuştan gelen veya sonradan ortaya çıkan rahim içi ile ilgili problemler tedavi öncesinde belirlenmeli ve histeroskopi ile düzeltilmelidir. Transfer sonrası yapılacak istirahatin gebelik şansını arttırıcı bir etkisi yoktur. Transfer sonrası yaklaşık 1 saat yatak istirahati yeterlidir. Bundan sonra test yapılıncaya kadar anne adayı, ağır iş yapmadan günlük yaşantısını sürdürebilir.
