Bebekte kalça çıkığı, uyluk kemiğinin baş kısmının içinde bulunması gereken yuvadan ayrılması sonucu oluşuyor. Erken dönemde tedavi edilmediğinde ise, ayak kısalığı ve topallama gibi kalıcı sakatlıklara yol açabiliyor.
Bebeklerde gelişen kalça çıkığının nedeni tam olarak bilinmese de genetik, hormonal ve çevresel etkenlerin rol oynadığı düşünülüyor. Kalça çıkığı anne karnındayken gelişebileceği gibi, ebeveynlerin hatalı davranışları nedeniyle sonradan da oluşabiliyor.
Türkiye’de her 100 doğumdan 1’inde doğumsal kalça çıkığı görülürken, kız çocuklarda erkek çocuklara nazaran 6 kat daha fazla ortaya çıkıyor. Kalça çıkığıyla birlikte kalça ve belde erken kireçlenmeye de rastlanabiliyor.
Anne babadan birinde kalça çıkığı varsa, çocukta olma olasılığı ise yüzde 36 gibi yüksek bir oran.
Sonradan oluşan kalça çıkığına karşı ebeveynlerin kundaklama, yürüteç, hatalı gibi alışkanların bilincinde olması çok önemli.
Bebeklerde kalça çıkığına yol açan hatalı alışkanlıklar
Kundaklamak: Anne karnındayken bacakları kıvrık duran bebeğin doğumdan sonra da bu pozisyonda bir süre daha kalması gerekir. Doğum sonrasında kalçaların ve bacakların düzeltilerek sıkıca kundağa sarılması kalçaları çıkığa eğilimle hale getirir. Bu nedenle bebeğinizi kundaklamaktan kaçının. Unutmayın, 1-2 günlük uygulama bile kalça çıkığına neden olabilir.
Yanlış bezlemek: Çok ince bez koymak ve iki bacağı bir arada tutan bağlar koymak kalçayı yuvadan çıkarıyor. Bu nedenle kalçaları 45 derece kadar açık tutacak şekilde kalın bez kullanın.
Dar kıyafetler giydirmek: Kalçaları ve bacakları sıkan, hareketlerini engelleyen pantolon, pijama, zıbın ve tulum gibi kıyafetler ve ince bezler çıkık oluşmasına yol açabiliyor. Bebeğinize her zaman, bacak hareketlerini engellemeyen, rahat kıyafetler giydirin.
Yürüteç: Bebeğinizin kemikleri henüz gelişmeden yürütece konursa, bacakları eğrilecektir. Bu yüzden 11. aydan önce yürüteç kullanmayın.
Ayaklarından tutup kaldırmak: Bebeği bacaklarından yukarı kaldırıldığında bacaklar birbirine yaklaşıyor ve kalça çıkabiliyor. Bebeğin altını değiştirirken ayaklarından tutup, kaldırmayın. Bunun yerine bacaklarını açarak altını temizleyin.
Bacaklarını birleştirmeye çalışmak: Bebeğiniz yatarken bacaklarını iki yana açabilir. Bu durumda bacaklarını birleştirmeye çalışmayın. Çünkü bacaklar birleşince henüz oluşmamış olan kalça eklemindeki yuvadan femur başı çıkabiliyor.
Kucakta hatalı taşımak: Bebeğinizi kucağınızda ayaklarını birleştirerek tutmayın. Ayaklarını açan özel taşıma aleti ile ya da ata biner gibi bacaklarını açarak yan kalçanız üzerinde tutarak taşıyın.
Belirtileri gözden kaçırmayın
Kalça çıkığı yürüyene kadar belirti vermediği için anlamak çok zor olabilir. Aşağıdaki belirtileri gözden kaçırmayın:
- Bacaklarda uzunluk farkı,
- Ayaklarda şekilsel bozukluk,
- Bacaklardaki kıvrımların farklı olması,
- Bacaklardan birinin diğerine göre daha az hareketli ve daha az esnek olması,
- Altını değiştirirken kalçalardan birinin veya ikisinin yeterince açılmaması,
- Yürüme başlangıcında sendeleyerek yürüme,
- Yaşıtlarına göre geç yürüme,
- İki taraflı çıkıklarda ördek gibi yürüme.
Kalça çıkığının erken tanısı sayesinde tedavisi çok daha kolay oluyor. Çıkık ilk 3 ayda tespit edildiğinde sadece çift bez uygulaması, pavlik bandaj ya da frejka yastık gibi basit yöntemlerle sorun tedavi edilebiliyor.
6-10 ay arasında fark edildiğinde alçı tedavisine başvurulabiliyor. Anestezi altında belden bacak ucuna kadar uzanan alçı yapılıyor. Alçı 1.5 ay kalıyor, ardından çıkarılıp yenisi yapılıyor. Sorunlu bacak toplam 3 ay alçıda kalıyor, bazen 3.’cü kez alçıya ihtiyaç duyulabiliyor.
Kalça çıkığının tanısı bebek yürüdükten sonra konduktan sonra ise tek çözüm; ameliyat. Kalça çıkığının erken teşhis edilebilmesi için hiçbir sorunu olmasa her bebeğin doğumdan sonraki 1-3 ay arasında kalça USG’sinden (ultrasonografi) gerekiyor.
Anne veya babada varsa, risk oldukça yükseliyor!
- Anne-babadan birinde ve çocuklardan birinde kalça çıkığı varsa doğacak çocukta risk yüzde 12 gibi oldukça yüksek bir oranda seyrediyor.
- Eşlerden birinde çıkık kalça sorunu varsa, doğacak çocukta kalça çıkığı olma riski yüzde 12 gibi yüksek bir oranda oluyor.
- İlk çocukta kalça çıkığı varsa ikincide olma riski yüzde 6
