Ön çapraz bağ kopması artroskopik(kapalı) cerrahi yöntemi ile yapılır. Artroskopik cerrahide; yaklaşık 1 santimetre boyutunda bir kesiden küçük bir kamera diz bölgesine yerleştirilir. Bir veya daha fazla küçük kesi kullanarak, cerrah yırtılan ön çapraz bağı farklı tendon veya bağ kullanarak yeniden oluşturur.
Artroskopik ameliyatın temel amacı; oluşabilecek diz dönmelerinin önüne geçmek, dizde yaşanan boşluk ve güvensizlik hissini ortadan kaldırmak, hastanın aktif spor hayatında güvenli kullanabileceği bir diz elde etmektir.
Tedavide takip edilecek yol ön çapraz bağlarda yaşanan yaralanmanın seviyesine de bağlıdır. Spora devam edecek aktif kişilerde ve özellikle genç yaştaki hastalarda ön çapraz bağ yırtığının tedavi seçeneğinin cerrahi olduğu unutulmamalıdır. Ön çapraz bağ yaralanması hastanın günlük hayatında önemli şikayetlere yol açmıyorsa ve kişi spordan uzak durmaya karar vermişse cerrahinin dışında tedavilere başvurulabilir.
Buz tedavisi: Günde birkaç kez, 20-25 dakikayı geçmeyecek şekilde uygulanan buz terapisi olumlu sonuçlar verebilmektedir.
Bandaj: Şişlik ve ağrılar için diz uygun bir bandaj ile sarılabilir.
Yükseklik: Dinlenme esnasında şişliği azaltmak için bacak yastık koyularak kalp seviyesinin üzerine kaldırılabilir.
Fizik Tedavi: Dizdeki şişlik ve ağrıların azalmasıyla fizik tedavi başlanabilir. Özel egzersizlerle dize fonksiyon kazandırılırken dizi destekleyen kaslar güçlendirilir. Ön çapraz bağ yaralanması yaşamasına rağmen aktif spor yapmayan kişiler ile ameliyatı önlemek veya geciktirmek isteyen hastalar fizik tedaviyle;
Artroskopik ameliyatın temel amacı; oluşabilecek diz dönmelerinin önüne geçmek, dizde yaşanan boşluk ve güvensizlik hissini ortadan kaldırmak, hastanın aktif spor hayatında güvenli kullanabileceği bir diz elde etmektir.
Yırtılan ön çapraz bağların tekrar dikilmesi çok nadir yapılabilmektedir. Saçaklanarak yırtılan ön çapraz bağ hastanın vücudundan veya kadavradan başka bir tendon veya bağ kullanarak yeniden yapılandırılır. Ameliyatla kullanılan bu yapılara greft denmektedir.
Greftler çeşitli kaynaklardan elde edilebilir.
Ön çapraz bağ yırtıklarında kişinin kendi dokularının kullanılması kadavradan alınan greftlere göre daha olumlu sonuçlar vermektedir. Hastanın kendi dokularının kullanılmasında uyum sorunları ve hastalık taşınması riskleri yoktur, ancak bu dokular sayı ve boyut olarak sınırlıdır. Buna karşın kadavradan kullanılan greftlerde boyut ve sayı sınırlaması yoktur. Özellikle birden fazla bağın yaralandığı durumlarda kadavradan alının bağ ve tendonlar tercih edilmektedir. Çok düşük de olsa hastalık taşınması riski, nadir de olsa vücuda uyum sorunları ve pahalı olmaları kadavradan kullanılan greftlerin dezavantajlarıdır.
Artroskopik ameliyatın temel amacı; oluşabilecek diz dönmelerinin önüne geçmek, dizde yaşanan boşluk ve güvensizlik hissini ortadan kaldırmak, hastanın aktif spor hayatında güvenli kullanabileceği bir diz elde etmektir.
Tedavide takip edilecek yol ön çapraz bağlarda yaşanan yaralanmanın seviyesine de bağlıdır. Spora devam edecek aktif kişilerde ve özellikle genç yaştaki hastalarda ön çapraz bağ yırtığının tedavi seçeneğinin cerrahi olduğu unutulmamalıdır. Ön çapraz bağ yaralanması hastanın günlük hayatında önemli şikayetlere yol açmıyorsa ve kişi spordan uzak durmaya karar vermişse cerrahinin dışında tedavilere başvurulabilir.
Ön çapraz bağ yaralanması ameliyatsız tedavi
Dinlenme: Ön çapraz bağ yaralanmalarında dizi dinlendirmek ağrı ve şişliğe iyi gelmektedir.Buz tedavisi: Günde birkaç kez, 20-25 dakikayı geçmeyecek şekilde uygulanan buz terapisi olumlu sonuçlar verebilmektedir.
Bandaj: Şişlik ve ağrılar için diz uygun bir bandaj ile sarılabilir.
Yükseklik: Dinlenme esnasında şişliği azaltmak için bacak yastık koyularak kalp seviyesinin üzerine kaldırılabilir.
Fizik Tedavi: Dizdeki şişlik ve ağrıların azalmasıyla fizik tedavi başlanabilir. Özel egzersizlerle dize fonksiyon kazandırılırken dizi destekleyen kaslar güçlendirilir. Ön çapraz bağ yaralanması yaşamasına rağmen aktif spor yapmayan kişiler ile ameliyatı önlemek veya geciktirmek isteyen hastalar fizik tedaviyle;
- Ağrı ve şişlik azaltılabilir.
- Eklem hareket açıklığını normalleştirilir.
- Diz ve dizi destekleyen kaslar güçlendirilir
- Çeviklik ve denge geliştirilir
- Yeniden yaralanma ihtimali en aza indirilebilir.
Ön çapraz bağ yaralanması cerrahi tedavisi
Aktif yaşam süren, spor yapan ve genç hastalarda ön çapraz bağ yaralanmalarının tedavisi cerrahidir. Ortopedi ve Travmatoloji uzmanı cerrahi seçeneği gündeme getirmeden önce;- Yaşınızı
- Aktif spor yapan hastaların spora devam edip etmeyeceği
- Birden fazla bağ yaralanması ve ön çapraz bağ ile birlikte menisküs yaralanması varlığı
- Muayene sırasında dizdeki gevşeklik
- Ön çapraz bağ yaralanmasının günlük yaşam üzerindeki etkisi araştırılmalıdır.
Ön çapraz bağ artroskopik cerrahisi
Ön çapraz bağ kopması ağırlıklı olarak artroskopik(kapalı) cerrahi yöntemi ile yapılır. Artroskopik cerrahide; yaklaşık 1 santimetre boyutunda bir kesiden küçük bir kamera diz bölgesine yerleştirilir. Bir veya daha fazla küçük kesi kullanarak, cerrah yırtılan ön çapraz bağı farklı tendon veya bağ kullanarak yeniden oluşturur.Artroskopik ameliyatın temel amacı; oluşabilecek diz dönmelerinin önüne geçmek, dizde yaşanan boşluk ve güvensizlik hissini ortadan kaldırmak, hastanın aktif spor hayatında güvenli kullanabileceği bir diz elde etmektir.
Yırtılan ön çapraz bağların tekrar dikilmesi çok nadir yapılabilmektedir. Saçaklanarak yırtılan ön çapraz bağ hastanın vücudundan veya kadavradan başka bir tendon veya bağ kullanarak yeniden yapılandırılır. Ameliyatla kullanılan bu yapılara greft denmektedir.
Greftler çeşitli kaynaklardan elde edilebilir.
- Uyluk kemiğinin arkasındaki hamstring tendonları yaygın bir greft kaynağıdır günümüzde en sık uygulanan tekniktir
- Diz kapağı tendonu kullanılarak yapılan tamirler ( Patellar tendon) ameliyat sırasında ve sonrasında yarattığı sorunlar nedeni ile yaygın uygulama alanını kaybetmiştir.
- Bazen dizkapağından uyluğa bağlayan kuadriceps tendonu kullanılır.
- Kadavra grefti (allogreft) de ön çapraz bağ yırtıklarının ameliyatlarında kullanılabilir bu tekrarlayan veya çoklu bağ yaralanmalarında tercih edilmesi gereken yöntemdir.
Ön çapraz bağ yırtıklarında kişinin kendi dokularının kullanılması kadavradan alınan greftlere göre daha olumlu sonuçlar vermektedir. Hastanın kendi dokularının kullanılmasında uyum sorunları ve hastalık taşınması riskleri yoktur, ancak bu dokular sayı ve boyut olarak sınırlıdır. Buna karşın kadavradan kullanılan greftlerde boyut ve sayı sınırlaması yoktur. Özellikle birden fazla bağın yaralandığı durumlarda kadavradan alının bağ ve tendonlar tercih edilmektedir. Çok düşük de olsa hastalık taşınması riski, nadir de olsa vücuda uyum sorunları ve pahalı olmaları kadavradan kullanılan greftlerin dezavantajlarıdır.
