"Saatleri Ayarlama Enstitüsü," Ahmet Hamdi Tanpınar'ın 1961 yılında yayımlanan ve Türk edebiyatının en önemli eserlerinden biri olarak kabul edilen romanıdır. Roman, modernleşme ve Batılılaşma sürecindeki Türkiye’nin toplumsal yapısını hiciv ve ironi yoluyla ele alır. Eserin ana karakteri Hayri İrdal, hayatı boyunca çeşitli zorluklarla ve tuhaf olaylarla karşılaşan bir adamdır. Roman, Hayri İrdal'ın yaşamını ve Saatleri Ayarlama Enstitüsü’nün kuruluşunu merkeze alarak, bireyin ve toplumun modernleşme sürecindeki çatışmalarını ve uyum sorunlarını işler.
Özeti
Hayri İrdal, fakir bir ailede doğmuş ve çeşitli işlerde çalışarak hayatını idame ettirmeye çalışmıştır. Çocukluk ve gençlik yıllarında yaşadığı olaylar ve tanıdığı insanlar, onun karakterini ve bakış açısını şekillendirir. Hayri, saatlerle olan ilgisi nedeniyle saatçi Nuri Efendi ile çalışmaya başlar ve ondan saatler hakkında çok şey öğrenir. Nuri Efendi’nin ölümüyle Hayri’nin hayatı değişir ve zorlu bir döneme girer.
Hayri İrdal'ın hayatı, Halit Ayarcı ile tanışmasıyla yeni bir yön kazanır. Halit Ayarcı, Hayri’yi Saatleri Ayarlama Enstitüsü adında bir kurum kurmaya ikna eder. Bu enstitü, toplumu modernleştirme amacı güden ancak aslında son derece absürt ve gereksiz bir kurumdur. Enstitü, saatlerin doğru ayarlanmasını sağlamak adına çeşitli projeler ve çalışmalar yapar. Hayri, enstitünün genel sekreteri olarak çalışmaya başlar ve kurumun tuhaf işleyişi içinde yer alır.
Roman, Saatleri Ayarlama Enstitüsü’nün kuruluşu ve faaliyetleri etrafında şekillenirken, bir yandan da Türkiye’nin modernleşme sürecine ve bu süreçte yaşanan toplumsal değişimlere eleştirel bir bakış sunar. Ahmet Hamdi Tanpınar, eserde mizah ve ironi yoluyla, bireylerin modernleşme sürecindeki uyum sorunlarını ve bu sürecin absürt yönlerini ustalıkla işler.
"Saatleri Ayarlama Enstitüsü," modernleşme ile gelenek arasında sıkışıp kalmış bireylerin ve toplumun hikayesini, zengin karakterleri ve derinlemesine analizleriyle okuyucuya sunar. Roman, hem bireysel hem de toplumsal düzeyde modernleşmenin getirdiği değişimleri ve çatışmaları çarpıcı bir şekilde yansıtır.
