Hasta doktora mide ve sindirim sistemi şikayetleri için başvurduğunda, eğer endikasyonu var ise endoskopi yapılır. Böylece midedeki hastalıklar saptanır ve helikobakter pilori de mevcut ise , uygun tedavi verilir.

Yapılan bilimsel araştırmalara göre helikobakter pilorinin tedavisinde bitkisel ya da doğal yöntemlerin yeri bulunmamaktadır.

Helikobakter piloriye özel bir diyet yoktur. Hastada gastrit, ülser gibi rahatsızlar var ise, o anki şikayetlerine göre, uygun diyet önerilebilir. Genel olarak kafeinden uzak, kızartma gibi sindirim sistemini zorlayan besinlerden kaçınarak beslenmek önemlidir. Sigara da olumsuz etkilerin başında gelmektedir.

Helikobakter pilorinin kendisi zayıflamaya neden olmamaktadır. Anca helikobakter pilorinin neden olduğu mide ülseri veya gastrit gibi rahatsızlıklar hasta da ülser semptomları veya komplikasyonlarından dolayı yeteri kadar gıda alımı yapamamasına yol açabilmektedir. Kişi helikobakteri pilori nedeniyle değil neden olduğu ülser ya da gastrit rahatsızlarının yarattığı şikayetlerden dolayı beslenemezse kilo vermektedir.

Helikobakter pilori tedavisinde antibiyotikler yanında çeşitli ek ilaçlar veya gıdaların kullanımı uzun süredir, bilimsel literatürde araştırılan bir konudur. Antibiyotiklere eklenen probiyotiklerin, antibiyotiklerin sebep olabileceği, ishal ve bunun gibi yan etkileri azaltarak, hasta uyumunu arttırdığı gösterilmiştir. Ancak helikobakter tedavisinde kefir kullanımının faydası ile ilgili direkt bir bilimsel öneri yoktur.

Helikobakter pilori tedaviye dirençli bir bakteridir. Bu yüzden çeşitli ilaç konbinasyonları ile tedavi edilir. Tedavinin başarılı olması için, uygun ilaç kombinasyonunu hastanın, uygun sürede, uygun dozda ve düzgün kullanması gerekir.

Helikobakter pilori ile enfekte olmuş hastalarda tedavi genel olarak şu faktörlere göre belirlenir;

• Hastanın şikâyeti
• Hikâyesi
• Risk faktörleri
• Endoskopi ve biyopsi bulgularına göre tedavi planına karar verilmesi gerekir.

Helikobakter pilori ile enfekte olmuş birçok insanda her hangi bir sorun gözükmeyebilir. Helikobakter pilori komplikasyonları şu şekilde sıralanabilir;

• Helikobakter pilori mide iç yüzeyinin koruyucu tabakasını hasara uğratır. Bu da mide asitinin, zayıflamış bu alanda, yaraya ( ülser) neden olmasını kolaylaştırır. Helikobakter pilori ile infekte insanların yaklaşık %10’unda ülser gelişir.
• Helikobakter pilori mide iç yüzeyinde inflamasyona neden olarak gastrit yapar.
• Helikobakter pilori bazı tür mide kanserleri için de risk faktörüdür.

Toplumda yaygın görülen ve dirençli bir bakteri olan helikobakteri pilori için belirlenmiş tedavi endikasyonları mevcuttur. Her helikobakteri pilori pozitif hastada tedavi endikasyonu olmayabilir. Tedavide çeşitli antibiyotik ve mide ilacı kombinasyonlarını yeterli sürede kullanmak gerekir. Ülkemiz koşullarında 10-14 günlük süre ile tedavi önerilmektedir.

Uygulanan tedaviden, en az 4-6 hafta sonra helikobakteri pilori için tekrar bir test yapılması gerekebilmektedir. Tekrar gerçekleştirilen testler, tedavinin enfeksiyondan kurtulmadığını gösteriyorsa, klinik durum gerektiriyor ise farklı bir antibiyotik kombinasyonuyla tedavi uygulanabilir.

Helikobakter pilori teşhisinde birden fazla tetkik uygulanabilmektedir.

• Endoskopi: Mide endoskopisi yapılırken alınan mide biyopsi örneğinin mikroskop incelenmesi ile helikobakter pilori teşhisi yapılabilmektedir.
• Üre nefes testi: Üfleyerek yapılan üre nefes testi ile helikobakter pilori teşhisi yapılabilir. Helikobakter pilori üreaz denen bir enzim salgılar. Test sırasında işaretli karbon içeren, üre tableti hastaya içirilir. Kişide helikobakter pilori var ise, helikobakter pilori üreyi parçalar ve açığa çıkan karbon nefeste ölçülerek, helikobakter pilori tanısı konabilir.
• Dışkı testi: Dışkıda helikobakter pilori antijeninin saptanması ile teşhis konulabilmektedir.

Kanda Helikobakter piloriye özgü antikorların saptanması tanı koymada faydalı değildir. Çünkü yeni infeksiyonu olduğu kadar, geçirilip, iyileşmiş bir infeksiyonda da pozitif bulunabilir. Bu yüzden Helikobakter pilori teşhisinde antikor testleri kullanılmamalıdır.

Helikobakter pilori bir bakteri olduğu için, bakteriyi taşıyan bir insandan bulaşma yoluyla geçer. Bulaşma yolu tam belli olmamakla beraber, insanlar arası yakın temas, öpüşme, aile içi bulaşlar, iyi yıkanmayan el, fekal-oral yol ve infekte içme suyu ile bulaşabilir.

Ülkemizde yapılan bir çalışmaya göre helikobakter pilori sıklığı %82.5 saptanmıştır. Marmara bölgesinde helikobakter pilori %72 iken, Güneydoğu Anadolu’da %89’lara varmaktadır.

İnsanlar helikobakter pilori bakterisini sıklıkla çocukken alırlar.

• Kalabalık bir ailede yaşamak
• Temiz, güvenilir içme suyu olmayan şartlarda yaşamak
• Gelişmekte olan ülkelerde yaşamak
• Helikobakter pilori pozitif biri ile beraber yaşamak risk faktörleri arasındadır.

Helikobakter pilorinin kendine özgü bir belirtisi olmadığı için çoğu insanda farkında olmadan bulunabilir. Ancak helikobakter pilorinin sebep olabildiği gastrit, veya ülser gibi hastalıkların belirtileri olabilir.

Helikobakter pilorinin belirtileri genel olarak şu şekilde sıralanabilir;

• Yemeklerden sonra mide üstünde ağrı
• Açken midede kazınma, şişkinlik, tokluk hissi
• Sık acıkma
• Bulantı, kusma gibi şikayetler helikobakter pilorinin neden olduğu gastrit ve ülser hastalığı belirtileri olabilir.

Helikobakter pilori, mideyi enfekte eden bir tür mikroorganizmadır. Çoğunlukla midenin pilorik bölgesinde bulunur ve kronik gastrik enfeksiyona neden olur. Midedeki dokuya ve ince bağırsağını ilk kısmı olan duodenuma zarar verir ve sonucunda mide ağrısı ve iltihaplanmaya yol açabilir. Bu bakteri tedavi edilmediği takdirde midedeki varlığını ömür boyu sürdürür.

Haşimato hastalarında kilo almaya eğilim vardır. Bunun birinci sebebi bu hastalarda zaman zaman tirod hormon fazlalığı dönemlerinin yaşanabilmesi ve bu dönemlerde iştah artışı ile birlikte kilo alınmama dönemlerinin rahatlığı ile hastaların kontrolsüz fazla beslenme eğilimi göstermeleridir.

İkincisi ise bu hastalarda kalıcı hipotiroidi riskinin yüksek olması (metabolizma yavaşlaması)ve geçici tirod hormonu fazlalığı döneminde artmış olan iştahlarının devamı sebebi ile aldıkları fazla kalorilerin kilo olarak kendilerine dönmesidir. Bir de hipotirod döneminde uykuya eğilim, hareketsizlik, konstipasyon, adet düzensizlikleri tabloya eklendiğinde kilo alımı kaçınılmaz bir hal alır.

Zayıflamanın birinci basamağı haşimato hastalığına bağlı olarak ortaya çıkmış olan hipotiroidinin doğru bir şekilde ve dozda ilaç kullanılması ile düzeltilmesi ve hastanın bilinçli bir şekilde yeme davranışını düzelterek egzersiz kapasitesini arttırması ile mümkündür.

Tirod boynumuzda solunum ve yemek borusunun önünde tirod hormonu üreten birbiriyle bağlı iki parçadan oluşan endokrin bir organdır. Vücudumuzdaki metabolik faaliyetlerden, beyin ve sinir sistemi ile ilişkili faaliyetlerden, büyüme ve gelişmeden, üreme fonksiyonlarının gelişiminden ve devamından sorumludur. Guatr sebep ne olur ise olsun tirod bezinin büyümesidir.

Haşimato hastalığı ise bu tirod bezinin vücudumuzdaki müdafaa sistemi tarafından yabancı bir organ olarak tanımlanıp orta ve uzun dönemde tirod bezinin hormon üretme yeteneğinin kaybına dolayısı ile yüzde 85-90 tirod hormon yetmezliği ile sonuçlanan otoimmün bir hastalıktır. Haşimato hastalığında zaman zaman tirod hormon üretiminin arttığı dönemler de olur.

Haşimato hastalığı iyodun tetiklediği söylenmekle beraber bu tümüyle doğrulanamamış bir konudur. İyodun, ortaya çıkmış tanısı konulmuş bir haşimato tiroidinin klinik gidişinde olumlu ya da olumsuz bir etkisi yoktur.

Haşimato hastalığı ile ilgili özgün bir diyet olmasa da sağlıklı beslenmek her hastalıkta olduğu gibi haşimato için de çok önemlidir. Selenyum, haşimato hastalığında yükselen antikorları azaltabilmekte ancak hastalığın klinik olarak tirod hormon yetmezliğine gidişini değiştirememektedir. Bunun yanında hastalığın kontrolü için glutensiz beslenme önerilir.

Beslenme ile ilgili söylenmesi gereken en önemli husus; hipotiroidi nedeni ile tirod hormonu başlanmış olan hastaların ilaçlarını aç karnına almaları ve beraberinde tirod hormon ilacının emilimini bozabilecek kepekli, yoğurt ve süt gibi emilimi bozacak gıdaları aynı öğünde almamaları olmalıdır.

Haşimato hastalarının büyük bir kısmında tirod hormonları (FT3, FT4, TSH ) normal seviyededir. %10 civarı hastada ise hipotiroidi gözlenir.(FT3, FT4 düşük, TSH yüksek). Hastaların çoğunda yaşam boyu Anti TPO, Anti TG antikorları bulunur. Bu antikorlar ilk zamanlarda olmasa bile ileriki dönemlerde hipotiroidi gelişeceğini haber verir. Haşimato hastalığı kandaki tirod ve antikor değerleri ile ultrasonografi ile teşhis edilebilir. Tespit edilen nodüllerin iyi huylu olup olmadığını anlamak için ultrasonografi altında iğne biyopsisi yapılması gerekebilir.

Haşimato Tedavisi
Haşimato hastasının tirod hormon eksikliği ve fazlalığı ile ilgili klinik yakınmalarını bilmesi önemlidir. Eğer tirod hormon yetmezliği (hipotiroidi) ve hekim tirod hormonu başlamış ise TSH hormonu normal sınırlar içine çekilinceye kadar 6-8 hafta aralar ile doz ayarlaması yapılır.

Normal sınırlar içine girdikten sonra doz ayarlama yapılmaktadır. 4-6 ay ara ile kontrollere devam edilmelidir. Çünkü hastanın beslenmesi, kilo alımı ve hastalığın aktivitesi ile dozda devamlı değişiklik olması gerekebilir.

Özellikle çocuk sahibi olma çağındaki hanımların bu kontrole titizlikle uyması ve bebek sahibi olmadan önce ve gebelikleri sırasında 4-6 haftada bir takiplerini yaptırmaları bebek sağlığı açısından önemlidir. Bazı haşimato hastalarında tirod nodülü gelişme eğilimi fazladır. Bu hastalarda da tirod nodül takibi 6 ayda bir yapılmalıdır. Bir değişim yoksa takip süresi bir yıla kadar çıkarılabilir.

Hashimoto hastalığının zararları oluşturduğu klinik tabloya göre değişmektedir. Hafif olgularda saç dökülmesi, kilo kontrolünde güçlük, üşüme gibi yakınmalar olabileceği gibi hastalık ilerledikçe ve tedavi edilmedikçe kan yağlarında yükselme, kalp damar hastalıkları, kan basıncında yükselme gibi daha sistemik şikayetler görülebilir. Çocuk sahibi olmada güçlük, kansızlık gibi tablolar da eşlik edebilmektedir.

Haşimato hastalığı ve hipotiroidizm tedavi edilmediğinde birçok komplikasyon ortaya çıkabilir.

Bunlar şöyle sıralanır:

Guatr
Haşimato hastalığında dolayı tiroid hormonu üretimi azaldıkça, tiroid bezi hipofiz bezinden daha fazlasını yapması için sinyaller alarak guatra neden olur. Oluşan guatr görüntüde rahatsızlık yaratabilir ve nefes almayı engelleyebilir.

Kalp sorunları
Haşimato kaynaklı hipotiroidizm, zayıf kalp fonksiyonuna ya da düzensiz kalp atışlarına sebep olabilir. Ayrıca, kardiyovasküler hastalık ve kalp yetmezliği için bir risk faktörü olan yüksek düzeyde düşük yoğunluklu lipoprotein LDL kolesterole (kötü kolesterol) sebep olabilir.

Zihinsel sağlık sorunları
Haşimato hastalığı erken dönemde depresyon ya da zihinsel sağlık bozukluklarını ortaya çıkarabilir.

Üreme sorunları
Haşimato hastalığı, kadınlarda hipotiroidizm cinsel isteğin (libido) azalmasına, yumurtlamanın engellenmesine ve düzensiz ve aşırı adet kanamasına neden olabilir. Hipotiroidizmi olan erkeklerde libido azalması, erektil disfonksiyon ve sperm sayısında azalma yaşanabilir.

Hamilelikte düşük ya da erken doğum riski
Hamilelik döneminde hipotiroidizm, düşük veya erken doğum riskini artmasına neden olabilir. Tedavi edilmeyen hipotiroidizme sahip kadınlar doğum yaptıktan sonra bebekleri, entelektüel yeteneklerde azalma, otizm, konuşma gecikmeleri ve diğer gelişimsel bozukluklar açısından risk altında olabilmektedir.

Bunların bir kısmı endokrin organlara bağlı (böbreküstü bezi; diyabet) bir kısmı kas iskelet sistemi hastalıkları (romatizmal hastalıklar) bir kısmı depresyona kadar gidebilecek psikiyatrik hastalıklar olabilir. Yine haşimoto hastalığında tirod bezinin yapısında bozukluklar neticesinde hem geçici hem de gerçek takibi gereken tiroid nodülleri olabilir. Tiroid nodülleri mutlaka takip edilmelidir.

Haşimato hastalığı temel nedeni bağışıklık sisteminin yanlış bir algılama ile kendi dokularını yabancı olarak tanımlaması ve o dokulara karşı (tiroid) müdafaa yapmaya çalışmasıdır.

Bunun yanında genetik faktörler ve çevresel etmenler de haşimatonun neden olmasına yol açan durumlardandır. Haşimato hastalığı, sigara içenlerde, hamilelerde ve ailede haşimato olanlarda görülebilir ve bu kişiler risk altındadır.

Haşimato hastalığında riski gruplar şöyle sıralanır:

• Tip 1 diyabet
• Vitiligo
• Çölyak Hastalığı
• Addison Hastalığı
• Romatoid artrit
• Pernisiyöz Anemi
• Kelebek Hastalığı (Lupus)
• Anti-TPO pozifliği olanlar
• Kalp yetmezliği olan kişiler

Haşimato, özellikle kadınlarda daha sık görülmektedir. Östrojen ve genetik yatkınlık risk faktörleri arasındadır. Erkeklerde daha seyrek olmakla beraber, erkeklerdeki tiroid hormon yetmezliği sebeplerinin ilk sıralarındadır.

Haşimato hastalığında tiroid hormonu üretimindeki düşüş nedeniyle yorgunluk, halsizlik, üşüme, uyku hali, cilt kuruluğu, kabızlık, saç dökülmesi, adet dönemlerinin sancılı olması ve adet düzensizliği ile soğuğa karşı hassasiyet ve kas güçsüzlüğü gibi belirtiler görülür.

Hashimoto (haşimato) hastalığının belirtileri şunlardır:

• Kilo alma
• Konsantre olmada zorlanma
• Guatr varlığı
• Cilt kuruluğu
• Depresyon ve sinirli olma gibi ruh hali değişiklikleri
• Saç dökülmesi
• Kolay üşüme
• Göz altlarında ve yüzde şişme
• Yorgunluk
• Kramplar
• Seste değişiklik
• Kabızlık
• Adet düzensizliği
• İştahsızlık
• Konuşmada yavaşlık ve unutkanlık
• Nabız sayısında düşme

İleri düzeyde hipotirodi olan hastalarda; akciğer ve kalp zarlarında sıvı toplanması, karpal tünel sendromu, uyku apnesi, göğüslerden süt gelmesi veya bu olmaksızın prolaktin hormonunda yükselme, cinsel istekte azalma ve kan sodyum düşüklükleri de haşimato belirtilerinden sayılır.

Haşimato hastalığında kolesterol düzeyi genelde yüksek olur. Bu nedenle hasta da kalp damar hastalıkları da görülebilir. İlerlemiş haşimato vakalarında kalp zarında(perikardit), akciğerde(plörezi) ve karında su toplaması(asit) görülebilir.

Haşimato, çeşitli nedenlerden dolayı tiroid hormonunun daha az salgı yapması durumunda ortaya çıkan otoimmün hastalıktır. Lenfositik tiroidit olarak da adlandırılan haşimato hastalığı 1912 yılında Japon bilim adamı Akira Haşimato tarafından tanımlandığı için bu ismi aldığı bilinir. Bu durum tirod hormon fazlalığına (hipertiroid) yol açabilmekle beraber yıllar içinde tiroid hormon yetmezliğine de neden olabilir.

Haşimato hastalığı durumunda vücut tiroid bezini yok etmek için çok miktarda anti-TPO antikoru ve anti-tiroglobulin antikoru üretir. Bu antikorlar tiroid bezine bağlanarak tirod hücrelerini harap eder. Bu arada tiroid bezine birçok iltihap hücresi birikir. İltihap sonucu tirod hücreleri tahrip olur ve tirod hormonu azalmaya başlar.

Tiroid bezinin küçülmesiyle ortaya hormon yetmezliği çıkar. İlk dönemde hastada ufak bir guatr ve kanda anti-TPO antikor yüksekliği varken TSH, T3 ve T4 hormonları normaldir. Daha sonra zaman içinde hastalık ilerledikçe önce başlangıç halinde tirod yetmezliği, sonra ise tam tirod yetmezliği gelişir.

Harlequin fetüs, otozomal resesif olarak adlandırılan bir hastalık olduğu için cinsiyet seçilimi yapmaz. Bu nedenle her iki cinsiyette de eşit oranda görülür.

Bir normal gen ve bir anormal gene sahip bir kişi Harlequin fetüs için taşıyıcı olur, ve semptom göstermez. Ancak her bir ebeveynden anormal geni miras aldığında bu hastalık ortaya çıkar. Taşıyıcı iki ebeveynin her ikisinin de anormal geni geçirme ve bu nedenle etkilenen bir çocuğa sahip olma riski her hamilelikte %25'tir.

Ebeveynler gibi taşıyıcı bir çocuğa sahip olma riski her hamilelikte %50'dir. Bir çocuğun her iki ebeveynden de normal genleri alma şansı %25'tir.

Harlequin iktiyoz oranı için ölüm oranı yüksektir ve dünya çapındaki rakamlar %20-50 arasındadır. Bunların yarısı doğumdan sonraki ilk iki ay içerisinde hayatını kaybeder. Solunum yetmezliği, yaygın enfeksiyon veya her ikisinin kombinasyonu, etkilenen yenidoğanlarda en yaygın ölüm nedenleridir.

Harlequin fetüs genetik bir hastalıktır. ABCA12 geninin mutasyona uğraması sonucu anne karnındaki bebeğin cildinin düzgün gelişmemesi sonucunda ortaya çıkar.

Hastalığın taşıyıcı olduğu bilinen çiftlerde kadınlar gebe kalmadan önce preimplantasyon genetik tanı-moleküler (PGT-M) ile genetik seçimli tüp bebek yöntemi sayesinde bu hastalığın önüne geçilebilir.

Harlequin iktiyozisli bebeklerin yönetimi doğumdan hemen sonra multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Böylece solunum sıkıntısı, dehidratasyon, elektrolit dengesizlikleri, bozulmuş termoregülasyon, sistemik bakteriyel enfeksiyonlar ve beslenme güçlükleri gibi komplikasyonların önüne geçilecektir.

Oral retinoidlerle erken tedavinin de sonuçları iyileştirdiği düşünülmektedir. Ancak bilinen yan etkileri nedeniyle sadece ciddi vakalarda kullanılırlar.

Harlequin tipi iktiyozun kalın, plaka benzeri derisi birkaç hafta içinde yavaş yavaş bölünecek ve soyulacaktır. Bu dönemde enfeksiyonu önlemek için antibiyotik tedavisi gerekebilir. Oral asitretin uygulaması kalın pulların dökülmesini hızlandırabilir. Çoğu bebek yaşamın ilk birkaç haftasında birebir hemşirelik bakımına ihtiyaç duyacaktır.

Kalın plakalar soyulduktan sonra cilt kuru ve kızarık kalır ve büyük ince pullarla kaplanabilir. Cilt semptomları, cilt yumuşatıcı yumuşatıcılar uygulanarak tedavi edilir. Şiddetli iktiyozlu birçok hasta, pürüzlü bir yüzeye sahip özel peeling eldivenleri ile ovalayarak manuel olarak pul pul döker.

Seramidler veya kolesterol, petrolatum veya lanolin içeren nemlendiriciler ve hafif keratolitikler (alfa-hidroksi asitler veya üre içeren ürünler) içeren cilt bariyeri onarım formüllerinin tümü, cildi nemli ve esnek tutmak ve enfeksiyona yol açabilecek çatlama ve çatlakları önlemek için kullanılabilir. Dolaşım bozukluklarını önlemek için parmaklar cilt bantları tarafından daraltılırsa, hasarlı dokunun (debridman) çıkarılması gerekebilir.

Harlequin iktiyozis, çocuğun fiziksel görünümüne göre doğumda teşhis edilir. ABCA12 genindeki mutasyonlar için fetal DNA test edilerek doğum öncesi testler mümkün olabilir. Bunun yanı sıra bu hastalığın bazı özellikleri ikinci trimester ve sonrasında ultrasonda görülebilir. Bu durum ABCA12 gen mutasyon analizinin prenatal dönemde analiz edilerek erken tanı konulmasına imkan verebilir.

Harlequin iktiyozlu bebeklerin derileri kalın cilt pullarıyla kaplıdır. Derideki sıkılık gözlerin ve ağzın etrafını çekerek kırmızı iç astarlarını (mukoza) ortaya çıkarır. Göğüs ve karındaki ciltteki sıkılığın neden olduğu ciddi kısıtlanma bebeğin nefes alması ve yemek yemesini zorlaştırır.

Eller ve ayaklar küçük, şiş ve kısmen bükülmüş olabilir. Kulaklar şekilsiz görünebilir. Bazı durumlarda kalın deri kafaya kaynamış olabilir. Harlequin iktiyozisi ile doğan bebeklerde ayrıca düz bir burun (burun köprüsünün çökmesi), anormal işitme, sık solunum yolu enfeksiyonları ve eklem hareketliliğinde de kısıtlanma görülebilir.