Yürürken veya koşarken topukta ve tendonda ağrı hissi, özellikle sabahları tendonun olduğu bölgede ağrı ve sertlik, dokunma ve hareket ile birlikte tendonda ağrı aşil tendiniti de işaret eden belirtilerdir.

Aşil tendinitinin belirtileri genel olarak şu şekilde sıralanabilir;

• Ayak bileğinin arka kısmında özellikle yürüme, merdiven çıkma veya inme sırasında ortaya çıkan bir ağrı aşil tendinitinin en sık yaşanan belirtisidir.
• Aktivite ile birlikte bacağın arkasında ya da topuğun üzerinde ortaya çıkan ağrı aşil tendiniti belirtisi olabilmektedir.
• Aşil tendinitinde ağrı ile birlikte şişkinlik ve hassasiyet de yaşanabilmektedir.

Aşil tendiniti, vücudun en kalın tendonu olan aşil tendonunun iltihaplanması durumudur.

Aşil tendonu, baldır kasını, topuk kemiği olan kalkaneus'a bağlayan, güçlü, lifli ve insan vücudundaki en kalın tendondur. Kalkaneal tendonu olarak da bilinen aşil tendonu topuğu ve ayağı hareket ettirmeyi sağlar, zıplama, koşma ve yürüme için önemlidir. Aşil tendonunda gerginlik tendonda bir sorun olabileceğini düşündürür.

Hirsutizmin nedeni hormonal bozukluğa bağlı ise bu hormon bozukluğu kısırlığa yol açabilir. Hirsutizmde bu durumun bir belirtisi olur. Hirsutizmin en sık nedeni olan PCOS’ ta adet düzensizliği ile birlikte kısırlık hastalığın önemli bir bileşenidir.

Ayrıca bazı hormonal hastalıklarda da hastalığın kendisine bağlı kısırlık görülebilir. Ciddi tümörlerde salgılanan hormonlar adet düzenini bozabilir ve kısırlığa neden olabilir.

Öncelikle erkeklik hormonu olarak bilinen testosteronun hekim onayı olmadan kullanılmaması gerekir. Bu tür hormonlar özellikle vücut geliştirme amaçlı kullanılabilir.

Ayrıca bazı steroid yapılı bileşikler de bu amaçla kullanılıp kıllanmaya neden olabilir. Saç dökülmesi amaçlı kullanılan bazı solüsyon şeklindeki androjen türevleri yanlışlıkla istenmeyen bölgelerde temasa bağlı kıllanmaya neden olabilir. Bu tür ilaçları hekim önerisi ile dikkatli kullanmak gerekir.

Birtakım endokrin bozucu maddeler özellikle plastik ürünler, temizlik maddeleri ve kişisel bakım ürünleri hormonal düzensizlik yapabilir. Teması elimizden geldiği kadar minimuma indirmeye çalışmalıyız.

Androjenler dediğimiz, en önemlisi de testosteron olarak adlandırdığımız hormon tüylenmeden sorumludur. Ancak hormonal düzeyleri normal olmasına rağmen bazı bölgelerde hormonların dönüşümü ve bu dönüşen hormonal etkilerle kıl köklerinde bölgesel hassasiyet farkı olabilir.

İnsanların kişisel hassasiyetleri farklı olabilir. Kişiler doğal kıllanma bölgelerinde genetik özelliklerine göre doğal olabilecek kıllanmaları anormal olarak tanımlayabilir.

Hirsutizm tanısı hekim tarafından belirlenmelidir. Hirsutizm, hormonal problemler ve ciddi birtakım hastalıkların bulgusu olabilir.

Öncelikle önemli bu iki konu hekimce araştırılır. Bunun dışında birtakım ilaçlar da hirsutizme neden olabilir. Altta herhangi bir hastalık, etken bulunamaz ise idiopatik hirsutizm olarak tanımlanır.

Modern tıp uygulamalarında günlük hayatta tükettiğimiz gıdaların hirsutizme etkili olduğunu gösteren bir çalışma yoktur. Ancak endokrin bozucu olarak bilinen birtakım maddeler ( en sık plastik ürünler, tarım ilaçları, insektisitler ( böcek ilacı), kozmetik ürünler, temizlik maddeleri) hormonal düzenimizi bozabilir.

Dış çevre daha çok hirsutizm için neden olabilir. Bu sebeple bu endokrin bozucu maddeler ile maruziyet olabildiğince minimalize edilmelidir.

Hirsutizme neden olan herhangi bir ilaç kullanımı veya hormonal düzeni bozabilecek ilaç/ net olarak etkinliği bilinmeyen doğal olarak lanse edilmiş bitkiler hirsutizme kendisi neden olabilir.

Hirsutizm öncelikle önemli bir hastalığın bulgusu mudur?
Hirsutizm tespit edilir edilmez ondan kurtulmaya çalışmak atta yatan hastalığın tanısında gecikme neden olabilir. Bu nedenle hirsutizmi bir işaret olarak görüp ilgili uzman hekimin değerlendirmeleri sonucu tedavi planı yapılmalıdır.

Hirsutizm tanısı öncelikle hekimin fizik muayene bulgularına göre konulur. Kıllanma artışı olarak tanımlanan her durum hirsutizm olmayabilir. Hirsutizm tanımlandıktan sonra eş zamanlı başka bulguların varlığı özellikle önemlidir.

Klinik şüphenin olduğu durumlarda inceleme derinleştirilir. Bunu destekleyici ve varsa altta yatan hastalığa yönelik tanımlayıcı laboratuvar kan/hormon testleri ve bazı görüntüleme/ radyolojik testler kullanılmaktadır.

Hirsutizmde altta yatan etkene göre uygun medikal (ilaç) tedaviler vardır. Doğum kontrol ilaçları, antiadrojen ilaçlar bu amaçla kullanılabilecek ilaçlardır. Kıl olgunlaşması 6 ayı bulabileceği için bu ilaçların etkileri 3-6 ay sonra ortaya çıkacaktır.

İlaç etkinlikleri de kullanıldıkları sürece geçerli olacaktır. İlaçlar sadece kıl gelişimini geriletmek için değil ayrıca tanımlanan hastalıkların diğer patolojilerini düzeltmek amaçlı da kullanılabilirler.

Hirsutizm tedavisinde hem medikal hem de mekanik uygulamalar birlikte kullanılabilirler.

Hirsutizme neden olan altta yatan bir hastalık var ise; hastalığın tedavisi ile birlikte kıl yoğunluğu azalır ve yapısı incelir. Takipte epilasyon yöntemleri ile de kalıcı etki sağlanabilir. Altta yatan herhangi bir neden bulunamayan idiopatik hirsutizmde epilasyon yöntemleri çoğunlukla kalıcı etki sağlar.

Hirsutizmin tedavisi, rahatsızlığın altında yatan bir neden olup olmamasına göre değişmektedir. Kaynağında bir hastalık tespit edilirse, asıl tedavisi temel hastalığın tedavisi şeklinde olmalıdır. Hirsutizm aslında kozmetik sorun olarak algılansa da hormonal ve ciddi hastalıklar için bir işaret olabileceği için önemlidir.

Altta yatan hastalığın tedavisi ile hirsutizm geriler. Hirsutizm polikistik over sendromu (PCOS)’nun bir sonucu olabilir. Bu durumda POCOS ‘un tedavisinde de kullanılan oral kontraseptif (OKS) ajanlar kıl gelişiminde gerilemeye neden olur.

Oral kontraseptiflerin kıl üzerindeki etkileri 4. ayda başlar ve 6. ayda net etki görülür. Kullanıldığı sürece etkinliği devam eder. Antiandrojen tedaviler de uygun hastalarda kullanılan diğer medikal tedavilerdir.

Eğer hastanın eş zamanlı gebelik planı var ise hormonal tedavi uygun değildir.

Bazen altta herhangi bir hastalık bulunamaz. İdiopatik hirsutizm denilen bu durumda mekanik yöntemler ( kılın jilet, ağda, lazer/iğne epilasyon ile kaldırılması) uygulanabilir.

Aşırı tüylenme tanısı fizik muayene bulgusuna göre konulur. Kılın kalınlığı, rengi ve kıllanma bölgesine göre hekimin puanladığı Ferriman –Gallwey skorlama sistemi halen tanıda kullanılan yaklaşımdır.

Erkeksi kıllanma bölgelerinde kılın kalınlığına göre muayene eden hekim tarafından skorlama yapılır. Ancak genetik özelliklere göre farklılık olabileceği unutulmamalıdır.

Hastaların kıllanma diye ifade ettiği durum hekim tarafından olağan vücut vellüs ( açık renkli yumuşak yatık kıllar) tüyleri olarak tanımlanabilir. Bu nedenle gerçek hirsutizm tanısı uzman hekimce konulmalıdır.

Kıllanmanın yaygınlığı, kıllanmanın kısa sürede gelişip gelişmediği, beraberinde ek klinik bulguların varlığı, adet düzensizliğinin varlığı tanıda çok önemlidir.

Akne, şakaklarda erkek tipi saç dökülmesi, deri kıvrım yerlerinde koyulaşma, karın bölgesinde yağlanma, ses kalınlaşması/kabalaşması, vücut kas yapısında artma, klitoriste büyüme önemli yardımcı bulgulardır.

Hirsutizm klinik varlığında etiyolojiyi tanımlamak amaçlı birtakım laboratuvar ve radyolojik testler yapılabilir.

Hirsutizm hastalığının belirtileri; kişinin alışılmış olağan vücut tüylerinin dışında erkeksi bölgelerde kalın kaba kılların fark edilmesi şeklindedir.

Derimizde ayva tüyü olarak bilinen ince, açık renkli ve deriye yatık şekilde bulunan kıllara vellüs tüyleri denilmektedir. Bu anormal bir durum değildir. Bu tüyler özellikle favori bölgesinde bulunurlar. Ergenlik ile birlikte doğal olarak kıllanma olur, birkaç yıl boyunca ilerler ve sonrasında sabit kalır.

Yirmili yaşlardan sonra altı ay gibi kısa sürede, kılların yapısında kalınlaşma ve sayısında artış olması patolojik bir durumun belirtisi sayılabilir.

Hirsutizm kadınlarda erkek cinsiyete özgü bölgelerde kaba kalın kıllanma artışıdır. Normalde sakal, bıyık, göğüs, sırt, göbek altı, göbek üstü, kuyruk sokumu gibi bölgelerde erkek cinsiyete özgü kıllanma fizyolojik (cinse özel doğal) iken, kadınlarda bu bölgelerde ince tüylenmeler olabilir ancak, bu kaba- kalın kıllanma olağan değildir.

Bazı genetik faktörlere bağlı kadınlarda kıl/tüy yoğunluğu farklılık gösterebilir ve bu normal bir varyant olabilir.

Hiperhidrozis hastalığı daha çok 18-25 yaş aralığında görülmektedir.

Primer hiperhidrozis (aşırı terleme) nedenleri belli değildir. Ancak erkek ve kadınlarda görülme oranı eşittir. Altta yatan hastalığa göre ortaya çıkan sekonder aşırı terleme ise kadınlarda daha fazla görülmektedir.

Primer bölgesel aşırı terleme rahatsızlığının şiddeti genelde erişkin yaşa doğru artar, çok nadir olarak da kendiliğinden geçer. Sekonder aşırı terleme rahatsızlığında ise altta yatan hastalık tedavi edilmeden şikayetler gerilemez.

Sekonder aşırı terleme farklı nedenlerden kaynaklanabilir. Menopoz veya hamilelik dönemi de bunların arasındadır.

Terleme cilt sorunlarına yol açabilir ve aşırı terleme sonucu ellerde döküntüler veya mantar görülebilir.

Primer aşırı terleme çocukluk çağından itibaren ortaya çıkan bir hastalıktır. Genellikle 10 yaşından sonra aileler aşırı terleme rahatsızlığını tespit etmektedir. Tedavi edilmezse ömür boyu devam etmektedir.

Aşırı terlemenin kanıtlanmış bitkisel bir tedavisi yoktur.

Genel terleme sorunları için dahiliye veya göğüs hastalıkları doktoruna gidilebilir.

Tüm vücutta bir terleme yaşanıyorsa bunun nedenini bulmak için dahiliye doktoru çeşitli testler yapabilir. Ancak el ve koltuk altında yaşanan terlemeler için tedavi şekline göre doktor seçilmelidir.

Botoks tedavisini tercih eden hastalar bunun için dermatoloji doktoruna gidebilir. Ancak cerrahi yöntemle kalıcı çözüm arayan hastaların bu konuda deneyimli bir göğüs cerrahına başvurması gerekir.

Terleme ameliyatının yapılacağı hastanenin gerekli alt yapıya ve donanıma sahip olması da önemlidir.

Primer hiperhidrozis (aşırı terleme) hastalarında geceleri terleme genellikle yaşanmamaktadır. Tam primer hiperhidrozis hastalarında gece terlemeleri görülmemektedir.

Gece terleme nedenleri daha çok sekonder aşırı terleme hastalarında görülmektedir. Yani altta yatan farklı bir hastalık terlemeye neden olmaktadır. Hatta sekonder hiperhidrozis hastalarında geceleyin terleme oranı gündüze göre daha fazla olabilir.

Aşırı terleme tek el veya tek koltuk altı terlemesi gibi nadir de olsa tek taraflı yaşanabilmektedir. Ancak terleme sorunu büyük bir oranla çift taraflı yaşanmaktadır.

Terleme ameliyatlarının en sık görülen riski refleks veya kompansatuar terleme denilen durumdur. El ve koltuk altı terlemesine yönelik cerrahi girişimin ardından bu bölgelerdeki terleme neredeyse istisnasız tedavi edilmektedir.

Ancak ameliyat sonrası refleks veya kompensatuar denilen daha önceden olmayan bel, karın veya sırt bölgesinde terleme başlayabilir. Terleme ameliyatına tepki olarak vücut teri bu bölgelerden atabilir.

Böyle bir tepkinin gerçekleşme oranı %10’dur. Ancak bu bölgelerde yaşanan terlemenin el ve koltuk altı terlemesinde gibi çok şiddetli olma ihtimali %3-4’tür. Refleks terlemenin de cerrahi yöntemlerle tedavisi bulunmaktadır. Ancak bunun da başarı oranı %50’dir. Ameliyat kararı verirken bu konunun göz ardı edilmemesi gerekmektedir.

Terleme ameliyatlarından sonra nadir de olsa akciğer sönmesi yaşanabilmektedir.

Kapalı yöntemle yapılan terleme ameliyatı toplamda yarım saat sürmektedir.

Terleme ameliyatı süreci maddeler halinde şöyle açıklanabilir:

• El ve koltuk altında terlemeye neden olan sinirler göğüs boşluğunda omurganın yanında kaburgaların ise üzerinde bulunmaktadır. Bu nedenle el ve koltuk altı terlemesi ameliyatları akciğer boşluğunda yapılmaktadır.
• El ve koltuk altı terlemesinin ameliyatı genel anestezi altında ameliyathanede yapılır.
• Hangi tarafın ameliyatı yapılıyorsa o taraftaki akciğer söndürüldükten sonra ameliyat yapılır. Söndürülen akciğer şişirildikten sonra diğer tarafın ameliyatına geçilir.
• Torakoskopik denilen kapalı ameliyat yöntemiyle yapılan aşırı terleme ameliyatı 5 mm. tek bir delikten gerçekleştirilir.
• Kapalı yöntemle akciğer boşluğuna girilip terlemeye neden olan sinirin ilgili bölümü bloke edilir veya çıkartılır. T3 T4 T5 denilen kaburga üzerinde giden sinirler bulunmaktadır. Genellikle aşırı el terlemesi olanlardaki problem T3 bölgesindedir. Koltuk altı bölgesi T3 - T4 bölgesidir. Hastanın şikayetine göre ameliyatta çıkartılan bölgeler değişebilmektedir.
• Sağ taraf ve sol taraf için ameliyat aynı seansta yapılmaktadır.

Kişinin bir anda terlemeye başlaması şekerin yükselmesi, tansiyon, ısı artışına bağlı olarak sıcak çarpması, panik atak ve özellikle hem baharatlı hem de acı besinlerin tüketimi kaynaklı olabilir.